donderdag 26 juni 2014

29 juni 1914 - Groeten uit Le Havre

29/6/1914
Yieppe, frankrijk

Geachte oom en tante
Ik kan u schrijfen als dat ik de brief van u in gezondhijt heb ontvangen en ook hoop  ik alsdat gij deze ook in gezondheit maag ontvangen ik kan u schrijfen alsdat wij hier in Yieppe weer aan het laden zijn naar Vlaardinge toe dus wij gaan weer naar Holland toe ik denk als het een beetje mee wil lopen dat wij den 5 of 6 in de ander maand in Holland zullen aan kommen en dan kom ik over om mijn dienst te doen. Ik ben wel benieuwt hoe dat zal aflopen nu wees nu verder van mij gegroet die zich noemt uw oom en tantzegger B. Hoogerman tot ziens.

Dit schreef de jonge Berend Hoogerman op een ansichtkaart aan zijn oom en tante, die aan het Winschoterdiep in Groningen woonde. Berend werd gezocht. Hij had zich niet gemeld voor de herhalingsoefening van 22 juni in Assen. Uit de briefwisseling blijkt dat hij al uitstel had van zijn dienst. Eigenlijk had hij eerder moeten opkomen voor de herhalingsoefening, maar uit het archief blijkt dat hij verlof heeft gekregen. Toen de internationale spanningen steeds hoger opliepen, werd het vermoedelijk belangrijker om alle militairen op herhalingsoefening te sturen.

Het verlof liep op de 22e af. Berend werkte bij de internationale zeevaart en blijkens ansichtkaart probeerde hij terug te komen naar Nederland. De gemeente Scheemda, waar deze kaart in het archief bewaard is gebleven, is naar hem op zoek gegaan. De burgemeester van Scheemda vraagt informatie aan de burgemeester van Groningen. Kennelijk heeft hij het adres van zijn tante en oom opgegeven als contactadres. En zij konden de kaart als verklaring overleggen.

Op de site van het Noorderlijk Scheepvaartmuseum komt Berend twee keer voor: toen hij aanmonsterde in 1910 en in 1912. In het laatste geval is er ook een M. Hoogerman aan boord als kok, 16 jaar oud. Een kort onderzoekje op Alle Groningers wijst op Memko, een jongere broer van Berend. Als we verder zoeken, komen we ook bij de oom en tante uit. Hindrik Hoogerman was een broer van Berends vader Lammert. Hij was getrouwd met Aaltje Zweep en klom zijn jaren in Groningen op van pakhuisknecht naar winkelier. Berend zelf trouwde in 1918 en gaf toen als beroep zeekapitein op. Ook hij maakte dus promotie, en we weten dat hij veilig in Nederland is aangekomen.

vrijdag 20 juni 2014

Voor de drost (3)

De verhalen zijn bijna allemaal binnen. De werkgroep heeft hard gewerkt de afgelopen tijd aan de vertaling van de bronnen naar de huidige tijd. Het is spannend om te zien hoe het boek over de rechtspraak in de achttiende eeuw zich ontwikkelt. Om nog een keer een indruk te geven van de verhalen, is hier nog een klein stukje:

Terborg, Stads Fiskaal schrijft een brief aan den Heer Gockinga Landschrijver van den Oldambten , waarin het onderstaan de verhaal:
Grietje Hinderks, geboren omstreeks 1700,  trouwde in 1728 met een soldaat in  Pruisische dienst. Hij blijft erg lang weg en ze trouwt opnieuw. Dan keert nummer 1 terug en gaat Grietje weer  naar Emden. In middels heeft ze een dochter, Lyzabeth Hinderks, van 32 jaar en die is getrouwd met Hinderk Soldaat. Hinderk heeft de Pruisische dienst verlaten toen de Fransen  Emden binnen  zijn getrokken. Sinds Nieuwjaar wonen de dames in Winschoten maar de diacenen willen dat ze uit Winschoten weggaan. Bovendien worden ze verdacht van huisbraak bij een koopman in Winschoten . De bewijslast is niet overtuigend.

“Het oude wijf” zo schrijft Terborg, “is wat zwoelachtig en niet groot en mager het jonge is was vleeschijger maar nog ruim zo klein en nu grof zwanger.”

Ik vraag me af waarom het nodig was om de vrouwen zo te beschrijven. En waarom deze brief gestuurd is. Wilde de diaconie af van twee vrouwen die een beroep deden op ondersteuning? Was de beschuldiging daar voor bedoeld? Het ziet er naar uit dat Gockinga niet onder de indruk was, en de zaak heeft laten rusten. Misschien maar beter....

vrijdag 13 juni 2014

Fotovrijdag OMD

Dit boekje is de basis voor de Monumentendaglezing die ik zal houden op 12 september. Het thema van dit jaar is 'Op reis'. Het boekje bevat een reisverslag van een Winschoter gymnasiumstudent met zijn klasgenoten van Winschoten naar Delft en terug. De reis viel midden in de negentiende eeuw, midden in de vernieuwingen van het transport in een land dat nog tot een eenheid moest groeien. Het is een boeiend verslag, met hier en daar wat branie, standsverschillen en vreemde gebeurtenissen. In de loop van de tijd zal ik er wel iets meer over zeggen. Eerst maar beginnen met de foto.

vrijdag 6 juni 2014

donderdag 5 juni 2014

Folders, wandelingen en brochures

Vorig jaar maakte ik samen met de molenaars een folder over de vier molens in de gemeente Oldambt. Nu zijn we druk bezig met de laatste stukken van een brochure die achtergrondinformatie geeft over de molens, de korenmolens dan. Leuke verhalen.

De oudste molen, Edens, werd steeds hoger. Het is een verhaal van een ophogingsgeschiedenis. Molen Dijkstra was de traditioneelste molen. Molen Berg is een van de laatste molens in Groningen nog met zelfzwichting (dat leggen we in de folder uit) en Udema's molen biedt veel mogelijkheden om over het leven in en om de molen te vertellen.

Ik wil er een serie van maken. Vanmiddag is een brochure over de joodse geschiedenis van het Oldambt een van de onderwerpen van een vergadering. Daar komt dan een stadswandeling bij, die door Marketing Oldambt zal worden gemaakt. Ik heb ook nog andere onderwerpen in gedachten.
Zoals de toren en het carillon van Winschoten en waterbeheersing: een molen en drie gemalen.

Het mooiste zou zijn als er een lijn van informatie kwam met allemaal herkenbare uitstraling. Een samenwerking tussen Marketing Oldambt, stadsgidsen, molenaars, bibliotheek, gemeente, waterschap noem maar op, en het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt. Hoe meer zielen, hoe meer kennis en hoe meer bemiddelbare vreugd, zou ik zeggen.

woensdag 4 juni 2014

Werelderfgoed

Op de jeugdafdeling van de bibliotheek werd vanmiddag een tentoonstelling geopend over de Waddenzee als werelderfgoed. Er is een onderwijspakket samengesteld over de Waddenzee. Deze tentoonstelling hoort daar bij.

De opening begon met een korte film met beelden van National Geografic kwaliteit. Terwijl ik sta te kijken, vraag ik me af waarom ik toch niet elk weekend op de dijk te vinden ben.... Werelderfgoed naast de deur!

Wethouder van de Aker opende de tentoonstelling met een verhaal voor de aanwezige kinderen, die met bekertjes limonade in hun hand en snoep in hun mond naar haar luisterden. Ik keek even in het lespakket: een krant over de zee, kleurplaten, allerlei boekjes over wat er te vinden is. Ik wist werkelijk niet dat het er zo mooi en vooral divers is.

Er speelden gelijk allerlei dingen door mijn hoofd over lespakketten die ik zelf zou kunnen maken. Wie weet vraag ik de wethouder volgende keer om mijn lespakket te presenteren. Dan moet ze natuurlijk wel in het college blijven, en daar kunnen we nog niks over zeggen.....