Verhalen vertellen

Dinsdagavond, Sellingen. Een groep mensen bij elkaar om te praten over het vertellen van het verhaal van Oost Groningen. Verhalen zijn er genoeg. Wie om zich heen kijkt kan de geschiedenis oprapen: het oude kerkje van Sellingen, het klooster in Ter Apel, Jipsinghuizen. Maar dan de vraag: hoe ga je het verhaal vertellen?

Je kunt proberen zo getrouw mogelijk te zijn. Hoe waren de middeleeuwen in Westerwolde? Dat wil het museum in Ter Apel graag vertellen. Ieder jaar organiseren zij een middeleeuws evenement. Dat doen ze zo getrouw mogelijk. Ze hebben één bezwaar: het gaat over de Middeleeuwen in het algemeen, niet over Westerwolde, en dat zou eigenlijk moeten. We praten over wat ze dan nodig hebben. Er is al een geschiedenis van Westerwolde geschreven. Iemand die goed kan schrijven kan daar verhalen van maken. Dan moeten er nog vrijwilligers komen die ze kunnen vertellen. Daar moet natuurlijk nog aan georganiseerd worden, maar dit is de basis.

Je kunt ook een vertaling maken van het verhaal. Wat raakt je als je het verhaal leest? Wat kan het verhaal betekenen voor mensen van nu? Waar sluit je aan bij hun beleving? Ga je alleen vertellen of ga je ook verbeelden. Een mooi voorbeeld uit Nieuwolda komt naar voren. Kinderen van de basisschool hebben daar interviews gehouden met mensen uit het bejaardenhuis. Daarna zijn ze zelf met het verhaal aan de slag gegaan. Wat hen raakte hebben ze verder uitgewerkt. Ze maakten hun eigen verhalen, maar bijvoorbeeld ook muziek. Het is een mooie voorstelling geworden.

Hier kom je eigenlijk op de grens van cultuureducatie en kunstzinnige verbeelding. Wat ik me zit af te vragen is, kun je getrouw verbeelden? Heeft een kunstzinnige vertaling nog wel met geschiedenis te maken? Of wordt het meer een beleving op basis van een oud verhaal?

Ik zeg niet dat het één beter is dan het ander. Ik keek vroeger graag naar het Zwanenmeer. Daarbij begreep ik best wat er gebeurde. Ik vraag me nu alleen af of dat was omdat ik het verhaal al kende of omdat het zo duidelijk was. Ik denk het eerste.

Als we de geschiedenis willen overbrengen (en dat is mijn taak in het CHC) is een combinatie misschien toch het mooist. Eerst vertellen hoe het was en dan aan de slag met hoe dat voelt. Dan blijft er wellicht het meest van hangen.