vrijdag 23 november 2012

Dorsmachines

Meneer Crebas kwam deze week langs met drie mooie foto´s van dorsmachines bij boerderijen aan het Zuiderveen in Winschoten. Meer informatie is te vinden op Beeldbankgroningen.nl





donderdag 15 november 2012

De Bakens Verzet

Zo heet het boek dat ik in samenwerking met Klooster Reizen heb gemaakt. Het is een mooi boek geworden, dat aan de hand van verhalen en oude documenten een beeld schetst van de geschiedenis van Klooster Reizen. Die geschiedenis begon ooit met een schip waarmee Elzo Klooster sr. stro vervoerde voor De Toekomst en andere strokartonfabrieken. Later vestigde Elzo zich met zijn vrouw in Westerlee. 
De familie maakte de overstap van het schip naar de auto. Het vervoer ging per vrachtwagen, tot in 1932 de eerste personenbus kwam. Hendrik Klooster, wel bekend hier in de regio, kocht een Ford. Dat is het begin van het bedrijf Klooster Reizen dat Hendrik, samen met zijn familie opbouwde door de jaren heen. Het bedrijf is nu dus 80 jaar oud. Een mooie gelegenheid om dit boek uit te geven.

Op 1 december zal, als afsluiting van de Dag van de Oldambtster geschiedenis, dit boek gepresenteerd worden in de balletzaal van de Tramwerkplaats.



maandag 5 november 2012

Aanvulling katholieke begraafplaats

Meneer Breurken stuurde een mail naar het Cultuurhistorisch Centrum met een verwijzing naar deze foto op zijn eigen website die over zijn familiegeschiedenis gaat. De lezer krijgt een beeld van zijn voorouders en van zijn nazaten. Deze foto staat er bij omdat Herman Breurken rechts vooraan staat en Georg Breurken tussen de misdienaars zit. Die informatie heb ik weer van de lijst die op de site naast de foto staat.

Dit zijn de namen van alle personen op de foto. Staand links van voor naar achter: Be Blixst, Frits Deiman, Johan Wortelboer, Albert Schulte en Pastoor Hanenkamp. Staand rechts zien we van voor naar achter dus eerst Herman Breurken en dan Siep D"olle, Be Andela en Otto ter Reegen. Op de voorste rij zitten van links naar rechts Johan Flint, Willy Deiman, Theo Fling en Willy Bruining en op de achterste rij Jopie Knispel, Willy Flint, Henk ter Reegen, Georg Breurken en Jan R"oben.

Wat me opvalt is dat er licht naar binnen komt via het dak. Zouden daar de glas in loodramen gezeten hebben die wij in de ruimte achter de kapel vonden? Het is op deze foto niet te zien en als ik het me goed herinner was de bouwvergunning er ook niet duidelijk over. Ik ga nog eens even speuren.

In ieder geval is de aanvulling van meneer Breurken er interessant om mee verder te gaan. Zijn site is zeker ook de moeite waard. Er staan veel foto's en andere documenten op die iets vertellen over de familie, maar ook over Winschoten.

vrijdag 2 november 2012

Nieuwe aanwinst: wedstrijd in Dommering

De historische vereniging gemeente Bedum is aan het opruimen. Tussen de stukken kwam dit boekje met de teksten van een voordrachtwedstrijd die op tweede kerstdag in 1900 in hotel Dommering werd gehouden te voorschijn.

Ik had nog nooit gehoord van dit soort wedstrijden. Het was kennelijk een landelijke aangelegenheid. Er zijn deelnemers uit Utrecht, Kampen, Hengelo, Leeuwarden en diverse plaatsen in de provincie Groningen. In de jury zaten Dr. J. Bergsma, docent aan de HBS in Groningen, Ds. H.J. Eisveld de Witt, predikant te Bellingwolde, en de twee schoolhoofden H. Schuurmans en Tj. Vled. Professor Dr. Van Hamel was adviserend lid.

De deelnemers droegen teksten uit de wereldliteratuur en allerhande gedichten voor; Da Costa klonk naast Marcellus Emants.
Een kort stukje uit de voordracht van De heer Vrugtman uit Terborg van de tekst De werkstaking

'k Wil, Heeren rechters, U de zaak in 't kort vertellen
Het was een harde tijd voor de arme smidsgezellen
Ze hadden, 't was hun recht, eenparig 't werk gestaakt
In de achterbuurten zag 't er treurig uit. Men maakt
Zich geen begrip van 't geen er in de winterdagen
geleden werd. Het volk van moe zijn kruis te dragen. '
Ik keerde 's avonds, 't was een Zaterdag, naar huis.
Men had ons 't weekloon tot den laatsten dag incluis
Betaald. Ik voel een arm zich om den mijnen winden
Men voort mij daar de kroeg.....

En dan ontvouwt zich de invloed van een staking op het leven van de arme arbeider, die in grote ellende en somberheid vervalt en aan het eind zegt:

Het tuchthuis of de cel... het is mij beide om 't even
Ja, zelfs uw vrijspraak laat mij koud...., ik leef in schijn.
Veroordeel mij ter dood en 'k zal u dankbaar zijn.

Wie er gewonnen heeft, is niet bekend. De ereprijs was een gouden medaille en dan volgden prijzen van 100, 40, 25, 20, 15 en 10 gulden. Er waren 14 deelnemers. Er was dus een grote kans om iets te winnen, de helft ging met een prijs naar huis.

Met dank aan de historische vereniging gemeente Bedum.

woensdag 31 oktober 2012

Soldaten, knokploegen, patriotten en oranje

Op 2 november komen de patriotten en prinsgezinden aan het woord in Beelden bij de Thee in het Cultuurhistorisch Centrum. De laatste helft van de 18e eeuw lieten zij regelmatig van zich horen. Historicus Harry Perton schreef hierover het boeiende boek: ‘Het loeit in het Oldambt’. Deze Beelden bij de thee vertelt hij over zijn onderzoek. Hij plaatst de gebeurtenissen in een brede context en trek lijnen door de geschiedenis, die veel verhoudingen in het Oldambt verklaren. De middag begint om 14.30 uur en duurt tot ongeveer 16.30. De kosten zijn €5,00.

In de 18e eeuw kende het Oldambt enkele grote politieke oproeren, 
zoals in 1748, 1785 en 1799. Op die oproeren zal Harry Perton de 
welbekende vijf w’s van de journalistiek loslaten: wie, wat, waar,
waarom en hoe. Oftewel: Wie zaten er achter die oproeren in het 
Oldambt, wat wilden deze mensen bereiken, waar deden deze 
oproeren zich vooral voor,  waarom was dat juist hier en hoe ging 
men te werk?

De antwoorden op deze vragen verhelderen ook iets over het verschil, 
dat nog tot diep in de 20eeuw bestond tussen enerzijds christelijke, kerkelijke en kerkse dorpen als Midwolda en Oostwold,en anderzijds ontkerstende, ontkerkelijkte en onkerkse dorpen als Beerta en 
Finsterwolde. Datdie dorpen verschilden kan je in de eerste helft van 
de 18e eeuw al constateren, maar misschien was het onderscheid nog 
wel ouder.


Spreker:                 Harry Perton
Datum:                   2 november 2012
Tijd:                       14.30 – 16.30
Kosten:                   5,00
plaats:                    Cultuurhistorisch Centrum Oldambt –                                                                  Johan Modastraat 5 – Winschoten (in de bibliotheek)

woensdag 24 oktober 2012

Feuilleton gezocht!

Onlangs kwam er iemand in het historisch leescafé met een vraag waarop wij geen antwoord weten. Daarom doen we een beroep op alle lezers van deze blog.

Ongeveer 15 jaar geleden verscheen er een feuilleton in het huis aan huis blad in Winschoten, nu het Streekblad. Ze dacht dat het een streekroman was, die werd gepubliceerd in de krant. Het verhaal speelde zich af in de Blijhamsterstraat in Winschoten in een wit huis. Zij dacht dat dat huis staat op de plek waar vroeger de gevangenis was. Het verhaal gaat over de notaris die in het witte huis woonde. Het speelde zich af in oorlogstijd. De notaris ging scheiden, waarschijnlijk omdat er een dienstmeisje voor dag en nacht in het spel was. Haar vragen zijn:
- Hoe liep het af?
- Wie schreef het verhaal?
- Wat is de titel?
- Is er iemand die het feuilleton nog heeft?

Antwoorden op deze vragen kunt u sturen naar het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt: chcoldambt@gmail.com We houden iedereen op de hoogte van het resultaat van deze zoektocht. Zegt het voort!

donderdag 18 oktober 2012

Het mannenkoor, vervolg


Alje kwam langs met nog wat stukken van het Winschoter Mannenkoor. Het levert weinig informatie op. In het jaarverslag worden de twee joodse leden niet genoemd. Het concert gaat een paar maanden later gewoon door. Op de binnenpagina van het programmaboekje staat een gedicht dat kennelijk bedoeld is om leden te werven:

Wij zingen ons lied opgewekt, blij van zin
Wij zangers van 't hooge Noorden.
Wat klinken ze krachtig, wat klinken ze vol
Die mannenzangaccoorden.
Wij willen steeds blijven eendrachtig te saam
En dienen de kunst van het zingen.
Die kunst, die zoo vol is van waarachtig goeds
Dat bij ons dan binnen zal dringen.
Wij blijven dus zingen en roepen hen toe,
Die zingen kan: zing met ons mede,
Voor eendracht, voor fierheid, maar bovenal,
Zing ook met ons mee voor de vrede.

Namens het bestuur ondertekende Dijkmeijer als voorzitter. Kennelijk is hij toch aangebleven. De secretaris, H.B. Kiel, rept in het jaarverslag niet over Bollegraaf. Er is één zin die er misschien iets mee te maken heeft: Wij zijn, enkele strubbelingen daargelaten, het jaar goed doorgekomen. 

Een paar alinea's later staat in hetzelfde verslag: Volgens de dagbladen zijn alle koren vanaf 15 maart ingeschreven bij de cultuurkamer, wat dit zeggen wil en voor elk koor afzonderlijk zal betekenen is mij niet bekend daar hierover nog geen bericht is binnengekomen. Dijkmeijer kon in november 1941 dus niet teleurgesteld zijn geweest over de cultuurkamer.
Wat het uiteindelijk betekent heeft voor het koor blijkt niet uit de stukken. In het jaarverslag van 1942-1943 blijkt dat er geen uitvoeringen meer zijn gegeven, en dat terwijl het koor 15 jaar bestond. Er zijn 14 leden naar de jaarvergadering gekomen. In 1942 waren dat er nog 23. Een aantal leden is in Duitsland, Vermoedelijk de arbeitseinsatz, vier leden hebben bedankt. Het is stil geworden in het Mannenkoor.
Het volgende jaar heeft het verslag dezelfde toon, er is wel wat gerepeteerd, maar geen concert gegeven. De leden zijn wel steeds bij elkaar gebleven en hebben hun contributie betaald. Er is, naast het zingen, menig kurkje omgestoten als de koorleden bij elkaar waren. Het wachten is op betere tijden:  Zoo staat dan ons koor, na ruim vier oorlogsjaren, nog steeds gereed om, zoodra het vrede wordt weer midden in de publieke belangstelling te geraken door dan zoo spoedig mogelijk een uitvoering te kunnen geven. 

Daar heeft het koor woord gehouden. Als de Oranjevereniging Oranje-Nassau na de oorlog vraagt of het koor mee wil doen aan een grote volkszangdemonstratie op de verjaardag van de koningin (31 augustus), roept Dijkmeijer alle leden op om mee te doen. Het is kennelijk gebeurd. In het archief zijn de liederen bewaard gebleven.




woensdag 17 oktober 2012

Het mannenkoor en Bernardus Bollegraaf

Mijn verhaal over het opzeggen van het lidmaatschap aan twee joodse leden van het Mannenkoor, heb ik toegestuurd aan twee kenners van de joodse geschiedenis in Groningen: Els Boon en Han Lettinck. Zij zijn de schrijvers van het indrukwekkende boek  De joodse gemeenschap in Winschoten en omstreken. Hun reactie bevat zoveel interessante informatie, dat ik die hier graag met iedereen deel.

B. Bollegraaf was Bernardus Bollegraaf. Hij werd op 22 oktober 1888 in Winschoten geboren en stierf in Auschwitz op 17 september 1943. Bernardus en zijn vrouw staan niet op de oorspronkelijke deportatielijst van de joden uit Winschoten. In Hoogezand, waar zijn vrouw (die ook zijn nicht was) vandaan kwam, staat vermeld dat zij vanuit Hoogezand in 1942 met onbekende bestemming vertrok. Dit was vaak een eufemisme (ambtelijke term) voor de deportatie. Misschien heeft het paar nog een tijdje in Hoogezand gewoond, maar dat is niet helemaal duidelijk.

Bernadus en zijn vrouw, Betje de Beer trouwden in 1911 in Hoogezand. Hij was lid van een echte lompenhadelaarsfamilie. Hij had zelf ook zo'n bedrijf en zijn vrouw kende de branche goed. Hun dochter Saartje trouwde met een naaimachinehandelaar, Abraham Slager.

Het is aardig om te weten dat Bernardus uit een muzikale familie kwam. Zijn neefje Jaap, zoon van zijn broer Heiman, was een verdienstelijk pianist in Winschoten. Zijn dochter speelde mee in het orkest van Benjamin Slager, Beikie Slagers Schlagers.

In zijn brief schrijft Bernardus dat hij hoopt dat het snel voorbij zal zijn. Misschien sloot hij zijn ogen voor de werkelijkheid, misschien wilde hij niemand voor het hoofd stoten. Dat blijft gissen. Hij moet geweten hebben hoe het er in Duitsland aan toe ging. Familie van hem was in de jaren dertig naar Nederland gevlucht. Ze zullen hem verteld hebben was ze hadden doorstaan. Hoop is een wonderlijk ding.

En dan nog meneer Dijkmeijer. De schrijfsters vertellen me dat op 25 september 1941 de Cultuurkamer is opgericht. Misschien moest het koor daar verplicht lid van worden. Misschien leidde dit tot onenigheid in het koor en werd het hem, na het wegsturen van twee joodse leden, allemaal te veel. We moeten afwachten wat het archief van het mannenkoor hier nog over te vertellen heeft.

maandag 15 oktober 2012

Brand in Winschoten

De rust lijkt weer wat teruggekeerd nu er verdachte van de golf van branden is opgepakt. Er brandt regelmatig iets in Winschoten, maar het was wel ongewoon veel de laatste tijd. Ik hoorde van verschillende kanten dat het toch wel jammer is dat Winschoten juist hiermee in het landelijk nieuws moet komen. En niet met zoiets moois als het Rosarium bijvoorbeeld.

Er zijn in het verleden behoorlijke branden geweest in Winschoten, die nog wel eens onderwerp zijn van gesprek. Eén van die branden legde een groot deel van hotel Dommering in as. Sommige mensen praten over voor of na de brand van Dommering. Dat is niet gek, Dommering was een beeldbepalend gebouw en een centrum van activiteit in de stad.

De inktfabriek de GEMBO vloog een keer in de fik en strooide de straten onder het zwarte poeder. Iedereen had zwarte zolen. In de meubelfabriek brak er in 1962 brand uit. Dat waren branden die niet waren aangestoken, maar door pech of nalatigheid ontstonden. Dat is toch anders. Wellicht gaan de laatste weken de geschiedenis in als die keer dat Winschoten het nieuws haalde met de branden.

Gelukkig is er naast deze vernieling ook behoud: de stichting oud brandweermateriaal Winschoten. Cultuurhistorie van de brand. Blauwe Stad TV maakte er een afleving over bij Beeldend Verleden:

vrijdag 12 oktober 2012

Het mannenkoor

Vanmorgen kwam Alje langs. Ieder jaar in oktober mag ik meegenieten van de oogst van zijn geweldige druif. Er staat een grote tas vol prachtige trossen om te verwerken. Alje had nog meer bij zich. Hij heeft het archief van het Winschoter mannenkoor in huis en liet me een paar brieven zien.

Mooie brieven zijn het niet, maar wel indrukwekkend. De eerste brief is van meneer Dijkmeijer, de voorzitter van het koor, aan zijn vriend Kiel. De datum van de brief is 16 september 1941:

Beste vriend Kiel,

Het is dan toch zoover gekomen dat wy genoodzaakt zijn onze leden Bollegraaf en Simons er van te verwittigen dat zy voortaan de repetities van ons koor niet meer mogen bywonen. 
In het byzonder van Bollegraaf spyt het ons allen wel heel erg. Hy heeft altyd gezegd: "ik kom net zoolang voorzitter als het mag en ik van het bestuur een brief kryg "dat ik thuis moet blijven". Dit ogenblik is aangebroken. Ik heb op het politiebureau geinformeerd en werd mij medegedeeld dat alleen al door het feit de de joden geen toegang meer hebben in een hotel, zy automatisch daardoor al thuis moeten blyven.
Wy zullen dus maar aan het verzoek van Bollegraaf voldoen en deelen het even schriftelyk mede. 
Ik verzoek je dan ook de bygaande brieven wel te willen verzenden.


Je  Dijkmeijer


De volgende dag reageert B. Bollegraaf met een bijzonder stijlvolle brief.

Geacht bestuur, Directeur en Leden van het Winschoter Mannenkoor!
Heden ontving ik een brief van U, waarin vermeld stond, dat ingevolged de verordening van de Rijkscommisaris het voor mij verboden is, de repetieties te bezoeken. U kan zich zeker wel voorstellen, wat dit voor mij als oud lid zijnde beteekent.
Maar in hoop, dat dit verbod, van korte duur mag zijn, en da ik spoedig weer in U midden moge verschijnen.
Hopende dat de Directeur en Koor verder veel succes moge hebben, blijf ik met hartelijke zangersgroetend.
B. Bollegraaf

Twee maanden later, op 27 november, legt Dijkmeijer zijn positie als voorzitter neer. Hij verwacht dat iedereen begrijpt dat het een aangrijpende beslissing is geweest voor hem, maar Toch hebben de teleurstelling zich zoo opgestapeld dat my de lust ten eenenmale ontbreekt om in Uw midden te blijven. Het is niet helemaal duidelijk wat er in de tussentijd allemaal is gebeurd. Misschien blijkt dat nog uit andere delen van het archief. Alje zal kijken of hij nog iets kan vinden. 

De regels uit 1941 zijn bekend. Langzamerhand mochten de joden steeds minder. De verordening waarover Dijkmeijer schrijft verbiedt de joden van alles. Ze mogen niet meer naar de schouwburg of de bioscoop, niet meer naar restaurants en café's, niet meer meedoen aan concerten en sportwedstrijden, niet meer naar sportcomplexen en ook niet meer naar de bibliotheek. Deze brieven laten zien wat die maatregelen betekentden in de relaties tussen mensen. De voorzitter gaat aan de politie vragen of het echt waar is, en moet vaststellen dat het zo is. Het slachtoffer hoopt dat het gauw voorbij zal zijn. En dan gaan deze mensen uit elkaar. Het brengt dit pijnlijke moment de onze geschiedenis heel dichtbij.

woensdag 10 oktober 2012

Bedrijven voor de oorlog

Het was een bijzonder leuke middag, Beelden bij de Thee. Zoals ieder jaar heb ik een beroep gedaan op het Winschoter Stadsjournaal. Jacob kwam langs met een lijst van de beschikbare films. Samen kozen we voor een paar bedrijfsfilms.

Twee films voor de pauze over de GEMBO: Gemeenschappelijke Energie Maakt Bloeiende Onderneming. Het bedrijf, dat waterglas produceerde, lag aan de haven in Winschoten. De beelden vertellen niet alleen het verhaal van het bedrijf, maar geven ook een beeld van de haven als geheel. Achter de beelden waren de mooie huisjes te zien en beelden van de stoomtramwegmaatschappij Oostelijk Groningen.

Wat opvalt is het enorm zware werk: gesjouw met grote zakken, duwen tegen volgeladen karren, grote scheppen kolen uit een schip in de kruiwagens. Arbeidsomstandigheden waren veel slechter. Geen bescherming bij hete grondstoffen tot .. graden. De commentator zegt bij beelden over .... 'Je moest het niet in je ogen krijgen, dat was niet te best.  De eerste film is gemaakt in 1942. De economische en maatschappelijke omstandigheden waren heel anders in oorlogstijd. Waarschijnlijk waren de mannen blij dat ze werk hadden. En ook in andere bedrijven en op het land waren de omstandigheden zwaar.

Na de pauze zagen we een stomme film. Twee mannen komen met de trein Winschoten in en maken een wandeling door de Moushörn. Alle winkels die daar waren kunnen we van binnen bekijken, kapperszaken, kledingzaken, fietsen, snoep, koffie en thee. Het was een genot om te zien. De mooie winkelinrichting en de prachtige etalages. Veel panden hadden nog glas in lood boven de grote etalageruit.

De volgende film is van H.P.C. Haan. Ook hij heeft bedrijven in beeld gebracht. Door het Stadsjournaal is de film verrijkt met beelden van de straten jaren later. We kunnen daardoor zien waar de bedrijven hebben gestaan. Het brengt de geschiedenis dichtbij.

In de films komt een aantal auto's voor: transportwagens, een taxi, personenauto's en een verder nog motorfiets. Alle auto's hebben hebben een kenteken dat begint met een A, de letter voor de provincie Groningen. Door een service op de website van de Groninger Archieven is het mogelijk om over een paar auto's iets meer te weten te komen.

De uitsmijter is een film over Automatiek Speciaal. De eerste eigenaar vertelt de geschiedenis tegen de achtergrond van het werk in de snackbar. Dat wordt in de toekomst weer een extra waarde van de film: we zien het werk in de snackbar in de jaren tachtig van de twintigste eeuw. De film is inspirerend: 's avonds eet ik boerenfriet van Speciaal.


woensdag 26 september 2012

Beleefd aanbevelend, het boek over Kruijer

Ik heb regelmatig op dit blog aandacht besteed aan het project rond Jan Kruijer. Nu is het dan zo ver: het boek is klaar. Zaterdag is het door burgemeester Meindert Schollema van de gemeente Pekela aangeboden aan het oudste kleinkind van Jan Kruijer, Jan Kruijer. Een fotoverslag van de middag staat op het weblog dat bij dit boek hoort: www.architectkruijer.blogspot.nl .

Ook verscheen er een artikel in de Veendammer en op de site Prachtig Pekela.

Eerdere blogs over Kruijer:
* De toren op
* De katholieke begraafplaats
* Fotoverslag Kruijermiddag
* Onderzoek Kruijer

woensdag 19 september 2012

Drieduizend foto's uit Bellingwedde

De afgelopen tijd is het aantal foto's dat van het Cultuurhistorisch Centrum op de Beeldbank Groningen staat toegenomen tot meer dan 6800. Bijna de helft daarvan komt uit gemeente Bellingwedde. Een grote groep vrijwilligers is regelmatig bij elkaar geweest om de foto's te beschrijven. Zij wonen al jaren in de omgeving en kennen de straten, de huizen en de mensen van vroeger.

Nu zijn we klaar. We vonden dat een reden voor een feestje en de gemeente Bellingwedde vond dat ook. Lucie Heijs, medewerkerster daar en contactpersoon voor de vrijwilligers, organiseerde een leuk middag met koffie en gebak, bloemen, cadeautjes en een hapje na. De wethouder, mevrouw Marja Bos hecht aan vrijwilligerswerk en kwam langs om iedereen persoonlijk te bedanken.









vrijdag 14 september 2012

OMD Westerlee (fotoverslag)

Dorpsbelangen Westerlee heeft een uitgebreid programma dit jaar. Onderweg naar de markt over boomonderhoud, rijd ik langs een huis waar een hoogwerker voor staat. De hoogwerker is voor de gelegenheid gratis beschikbaar gesteld door Gjaltema.
Op de hoogwerker kan ik zien hoe een koperen dak wordt gemaakt en hoe het er van boven uit ziet. Bijzonder interessant hoe op een vrij eenvoudige manier het krimpen en uitzetten van het koper wordt opgevangen. Ik krijg het allemaal zeer vakkundig uitgelegd door de vader van de eigenaar.  


 Eenmaal boven, heb ik nog maar wat plaatjes gemaakt van het omliggende landschap.




Het was ook mogelijk om allerlei details te zien, die nog in restauratie waren.




Op de markt proef ik een jam van Westerlese kers en aalbessen en laat ik voor mezelf een bezem maken van berkentakken. Je schijnt er heel goed sneeuw mee te kunnen vegen. Het onderhoud is ook heel makkelijk: gewoon zo nu en dan in de regen leggen. De bezembinder is lid van de Onstwedder Garven. Ik had in de krant gelezen dat ze derde waren geworden bij het Nederlands kampioenschap vlegeldorsen. Tijdens het binden van de bezem word ik bijgepraat over de regels.
Daarna breng ik een bezoek aan de kerk. Allerlei kunsthandwerken zijn daar te zien. Ik raak aan de praat met leden van Dorpsbelangen. Ze praten me bij over de nieuwe beplanting van de bosranden die ze op het oog hebben. En over de medewerking die ze krijgen van Staatsbosbeheer. Een mooie samenwerking tussen het dorp en de 'overheid'.


Op het kerkhof wordt hard gewerkt in het kader van Kerken in het Groen. Hier en daar is goed te zien dat dat absoluut nodig is.
Op andere plekken is het prachtig. Of zijn ze daar al klaar? Ik weet het niet.

In de kerk ligt een groot aantal komkommers. Als je zin hebt, mag je er één meenemen. Ik ruil ze voor een aantal koeken dat ik nog heb van de opening in het Sterrebos. Dat lijkt me een goede ruil. Om drie uur moet ik echt weg. Mijn nichtje is jarig en daarvoor moet ik naar Almere. Ik had natuurlijk nog van alles willen zien, maar blijf overal altijd te lang hangen: het is zo gezellig, al die gesprekken met vrijwilligers met een groot hart voor de geschiedenis en de omgeving. Zo is de Open Monumentendag bedoeld. Dus, eigenlijk ben ik erg tevreden.


vrijdag 7 september 2012

Déja vu: café Het Pleintje

Het pakhuis van Pfaff, nu omgeven door winkelpanden
Vanmiddag, onderweg naar de winkel voor mijn lunch, liep ik langs café 't Pleintje. Er stroomde prachtige franse muziek naar buiten uit dit mooie, voormalige pakhuis van de Pfaff. Ik raakte daarover aan de praat met de nieuwe eigenaar van het café. Hij heeft het mooi opgeknapt met meubels van steigerhout. Ook op het terras staan deze robuuste meubels.

Het café is nog niet zo lang open. De eigenaar vertelde me dat het langzaam begint te lopen. Er is een kleine aarzeling volgens hem. Veel mensen in Winschoten hebben herinneringen aan het Pleintje zoals het was. En dat was behoorlijk anders dan nu. Het was een café waar het een en ander gebruikt werd, om het maar zo te zeggen.
Disco bij Koos

Ooit was Koos van Dijk de eigenaar van het café. Ooit ontdekte hij daar Herman Brood.  Nederlands erfgoed aan een Winschoter plein, cultuurhistorische grond. Al die herinneringen zijn de reden voor de nieuwe naam die het café binnenkort krijgt: Déja vu. Goed gekozen, vind ik.

Ik ga binnenkort eens een broodje eten op het terras.....




Ps: Excuus voor het ontbreken van het accent op de a van Déja vu. 

woensdag 29 augustus 2012

Bustocht Groen van toen (Open Monumentendag)


Oude bomen, parken en prachtige tuinen. Ze zijn het decor van de bustocht op Open Monumentendag. De dag begint om 9.30 met de opening van de Open Monumentendag bij het  Sterrebos in Winschoten

Een lid van het gilde van de Stadsgidsen in Winschoten zal een rondleiding geven door het park en de geschiedenis ervan vertellen. Hij levert ons daarna af bij het station van Winschoten.
Daar staat een bus voor ons klaar die ons naar Midwolda brengt. De volgende stop is het landgoed Ennemaborg.

Van de Ennemaborg gaat de tocht naar Museumboerderij Hermans Dijkstra. De boerderij heeft een monumentale slingertuin waarin het prettig wandelen is. In die tuin wordt de lunch geserveerd.

Na de lunch brengt de bus ons naar Oostwold. Daar wordt een slingertuin hersteld onder leiding van Landschapsbeheer Groningen. Simone Bakker zal uitleggen hoe het herstel van zo’n tuin in zijn werk gaat: welke keuzes moeten worden gemaakt en hoe richt je de tuin in zodat deze toch onderhouden kan worden.

Van Oostwold gaat de tocht naar de Carel Coenraadpolder. Daar worden we ontvangen door de landschapsgidsen van het Oldambt die over de geschiedenis van de polder en het Ambonezenbos zullen vertellen.

De bustocht eindigt in de monumentale kerk van Beerta. Daar is nog een tentoonstelling te zien en er staat een hapje en een drankje klaar. Naar verwachting  zijn we tussen 17.00 en 17.30 uur terug in Winschoten.

De kosten voor de bustocht zijn:           € 25,00
Kaarten kunt u kopen bij het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt. U kunt bellen op woensdag tot en met vrijdag  06-12461849. U kunt ook mailen: chcoldambt@gmail.com.


Deze bustocht is mede mogelijk gemaakt door Stichting Landschap Oldambt en de Bond Heemschut.

woensdag 22 augustus 2012

Rondje Nieuwolda

Onlangs had ik bezoek van een vriend uit Maastricht. Ooit was hij mijn begeleider bij mijn museumstage in Kerkrade. Het Industrion, nu Continium, was toen in opbouw. Ik deed onderzoek naar het ontstaan van de vakbeweging. Hij deed toen een van zijn vele onderzoeken (naar stroopproductie). Inmiddels is hij een specialist op de geschiedenis van de mijnen. Continium heeft een motor in de collectie van Verwer uit Nieuwolda. Logisch dus dat mijn vriend Nieuwolda in het echt wilde zien. Reden voor een nieuw rondje door het Oldambt, Nieuwolda dit keer.

Bij gemaal de Hoogte is een prachtig uitzicht over het graan daar het lint van Midwolda in de verte. Het is, wat mij betreft, één van de mooiste stukjes van het Oldambt, daar bij het gemaal. Het water, het uitzicht over het graan en de wijdse rust.






We stoppen even om wat te drinken en om te vragen wie iets meer weet over Verver, de bouwer van de motoren in Continium. Verver zit aan het begin van het dorp, maar er waren ook andere smeden in het dorp.
Als we het café nog even goed bekijken, zien we dat het voorste gedeelte met de etalages duidelijk uit een andere tijd stamt dan het oorspronkelijke gebouw. De pui heeft de kenmerken van de Jugendstil die je bij veel winkelpanden van rond 1900 ziet. 

Voormalige kruidenier van Klei

Op deze foto staat het pand dat we zoeken. Dit soort panden staan er veel in Groningen. Het helpt ons dus niet echt verder.



Dit is het oudste pandje dat we aantreffen aan het begin van het dorp. Geen gelijkenis dus. 
Garage Verwer

Aan de overkant van de straat lijkt het huis wel op de oude foto's. Maar als we beter kijken blijken er toch meer verschillen te zijn. We besluiten het dorp door te rijden om andere panden te bekijken.

Het huis van aannemer Mulder. 
Daarbij komen we langs een paar mooie voorbeelden van de architctuur van de Amsterdamse School, zoals deze garage.


Garage Ritsema
Het oude gemeentehuis van Nieuwolda ligt ook op de route. Boven de rij vierkante raampjes hebben ooit letters gezeten. Het is een mooi pand, met in de nog van de gevel nog het wapen van de voormalige gemeente. 


 Oude foto's van het gemeentehuis van Nieuwolda zoals het vroeger was, staan op de Beeldbank van Groningen.

Verderop zien we nog een pand dat wel eens het Ververpand kunnen zijn. Terwijl mijn vriend uitgebreid foto's maakt, kijk ik verder in de omgeving

Smederij Smid
Daar zie ik dit pand. Het is wat vervallen. Het roept vragen bij mij op. Was het ooit een woonhuis en is het verbouwd tot schuur? Is het een bedrijfspand geweest? Ik ga ik verder naar op zoek. Daar hoort u dus nog over.