De laatste weken van het jaar heb ik vakantie. Vanmiddag doe ik de deuren van het CHC achter mij dicht. In mijn tas heb ik nog wat papieren die ik komende dagen eens rustig ga bekijken. Veel is het niet, want er zijn andere dingen die mijn aandacht vragen. Het kerstdiner, een tentoonstelling in Apeldoorn, en één in Amsterdam en een paar boeken en films. Begin januari meld ik mij wel weer. Ik wens iedereen een mooie, vredige periode toe.
Op één van de kerstkaarten die ik heb ontvangen stond de volgende tekst:
Tomorrow is a mystery.
Today is a gift,
that's why we call it the Present.
Geniet van alle mooie momenten!
maandag 21 december 2009
vrijdag 11 december 2009
Moi!
De kerk in Nieuw Scheemda. Het is kwart voor vijf. Het is bijna donker. Bij het mooie hek staan twee vuurkorven. Tussen de grafstenen loop ik naar de deur. In het kleine halletje staan mensen geanimeerd te praten. Langs hen heen gekomen loop ik bijna tegen een dienblad met drankjes op. Even verder krijg ik een schaal met mooie kleine hapjes voor mijn neus. De kaarsen in de kroonluchters branden en bij de preekstoel is de kerk helder verlicht. Het is tijd voor de presentatie van 'Moi', het boek van Cees Stolk voor de inwoners van de nieuwe gemeente Oldambt.
Ik heb al even in het boek gebladerd vorige week. Elles liet het me zien, heel even en onder strikte geheimhouding. De stukken over de geschiedenis had ik al gelezen. De fotospeurtocht, waarover ik een tijd geleden schreef, was voor dit boek. Het is kleurrijk, afwisselend en mooi geschreven.
Cees heeft het boek niet alleen mooi geschreven, hij had vanmiddag ook een prachtige toespraak. Terwijl ik naar hem zat te luisteren dacht ik: 'Wat is Nederlands toch een mooie taal in de handen van iemand die weet hoe hij er mee om moet gaan.' Cees tekende het Oldambt met woorden zoals Monet het met een penseel zou hebben gedaan. Dat kan niet iedereen.
Binnenkort ligt het boek bij iedere Oldambtster familie op de deurmat. In het boek zit een DVD met een film die Anton Tiktak gemaakt heeft in opdracht van Stichting Landschap Oldambt. Ik ben benieuwd wat de mensen zullen vinden van dit startschot.
Ik heb al even in het boek gebladerd vorige week. Elles liet het me zien, heel even en onder strikte geheimhouding. De stukken over de geschiedenis had ik al gelezen. De fotospeurtocht, waarover ik een tijd geleden schreef, was voor dit boek. Het is kleurrijk, afwisselend en mooi geschreven.
Cees heeft het boek niet alleen mooi geschreven, hij had vanmiddag ook een prachtige toespraak. Terwijl ik naar hem zat te luisteren dacht ik: 'Wat is Nederlands toch een mooie taal in de handen van iemand die weet hoe hij er mee om moet gaan.' Cees tekende het Oldambt met woorden zoals Monet het met een penseel zou hebben gedaan. Dat kan niet iedereen.
Binnenkort ligt het boek bij iedere Oldambtster familie op de deurmat. In het boek zit een DVD met een film die Anton Tiktak gemaakt heeft in opdracht van Stichting Landschap Oldambt. Ik ben benieuwd wat de mensen zullen vinden van dit startschot.
woensdag 2 december 2009
Doorgeefluik
In het vorige bericht vertelde ik over één van de doelstellingen van het CHC, de digitalisering. Dat is natuurlijk niet alles. Een andere opdracht die ik heb is het vormen van een netwerk. Dat lijkt abstracter dan het is. Voor mij was het dat in het begin ook. Nu niet meer.
Netwerken heeft niet voor iedereen een positieve klank, maar dit is de mooie variant. Het is de bedoeling dat ik mensen met elkaar in contact breng. Dat gaat dan op basis van cultuurhistorische ontwikkelingen. Hoe meer mensen met elkaar in contact komen, hoe mooier de dingen die we kunnen organiseren. Misschien dat een paar voorbeelden het wat duidelijker maken.
Tsjerkje en ik kennen elkaar van een project in 2008: 'verhoalen van vrouger van vrouwlu'. Dit waren interviews met 6 vrouwen uit Beerta die we op film hebben gezet. Delen van de films werden verwerkt in een voorstelling, die in april 2008 is gehouden en in november is herhaald. Tsjerkje heeft een brede historische belangstelling. Ze kwam bij me omdat ze iets wil organiseren over de Blauwe Schuit. Landelijk is deze 'verzetsgroep' bekender dan in Winschoten, waar ze zaten. We hebben eerst gepraat met een theatermaker om te kijken of we met hem iets moois konden bedenken. Dat lukte niet. Nu heb ik Tsjerkje in contact gebracht met twee andere belangstellenden. Volgende week zitten we bij elkaar om een plan te maken voor een presentatie in mei 2010.
Vorige week woensdag kreeg ik een telefoontje van het ministerie van VWS. Zij hebben een project: de oorlog in blik. Dat houdt in dat ze op zoek zijn naar films van de Tweede Wereldoorlog. Ze bellen mij om te vragen wat ik weet. Nou heb ik zelf geen films, behalve die van de interviews die ik gehouden heb. Ik weet wel dat er andere organisaties zijn die films hebben. Of ze over de oorlog gaan weet ik niet. Dat is ook niet nodig. Ik ken de mensen die films hebben en kan het ministerie dus doorverwijzen: historische verenigingen, het Winschoter Stadsjournaal en de gemeentearchieven. Daarna vindt ieder zijn / haar weg wel weer.
Een ander verzoek kwam van Teleac. Ze willen een programma maken over de voorouders van bekende Nederlanders. Een van hen heeft zijn wortels in Bellingwolde en omstreken. In het programma moeten zo veel mogelijk beelden te zien zijn van het leven van de voorouders van deze BN-er. Dit is een lastige vraag. De archieven van de gemeente Bellingwedde, waar we de stukken uit moeten hebben, is niet geinventariseerd. Dat betekent dat we (de archiefmedewerkster Nelleke en ik) wat meer tijd nodig hebben voor het onderzoek. Niet dat dat uit maakt. Een kans om de regio op de landelijke televisie te krijgen laat ik natuurlijk niet schieten.
Het is mijn bedoeling dat er zo veel mogelijk lijnen gaan lopen via het CHC. Dat dat een verzamelpunt wordt van informatie over archieven, activiteiten en belangstelling. Dat mensen elkaar daar tegenkomen op gemeenschappelijke belangstelling. Want wat is er nu mooier dan dat ze kunnen zeggen dat ze elkaar kennen via het CHC?
Netwerken heeft niet voor iedereen een positieve klank, maar dit is de mooie variant. Het is de bedoeling dat ik mensen met elkaar in contact breng. Dat gaat dan op basis van cultuurhistorische ontwikkelingen. Hoe meer mensen met elkaar in contact komen, hoe mooier de dingen die we kunnen organiseren. Misschien dat een paar voorbeelden het wat duidelijker maken.
Tsjerkje en ik kennen elkaar van een project in 2008: 'verhoalen van vrouger van vrouwlu'. Dit waren interviews met 6 vrouwen uit Beerta die we op film hebben gezet. Delen van de films werden verwerkt in een voorstelling, die in april 2008 is gehouden en in november is herhaald. Tsjerkje heeft een brede historische belangstelling. Ze kwam bij me omdat ze iets wil organiseren over de Blauwe Schuit. Landelijk is deze 'verzetsgroep' bekender dan in Winschoten, waar ze zaten. We hebben eerst gepraat met een theatermaker om te kijken of we met hem iets moois konden bedenken. Dat lukte niet. Nu heb ik Tsjerkje in contact gebracht met twee andere belangstellenden. Volgende week zitten we bij elkaar om een plan te maken voor een presentatie in mei 2010.
Vorige week woensdag kreeg ik een telefoontje van het ministerie van VWS. Zij hebben een project: de oorlog in blik. Dat houdt in dat ze op zoek zijn naar films van de Tweede Wereldoorlog. Ze bellen mij om te vragen wat ik weet. Nou heb ik zelf geen films, behalve die van de interviews die ik gehouden heb. Ik weet wel dat er andere organisaties zijn die films hebben. Of ze over de oorlog gaan weet ik niet. Dat is ook niet nodig. Ik ken de mensen die films hebben en kan het ministerie dus doorverwijzen: historische verenigingen, het Winschoter Stadsjournaal en de gemeentearchieven. Daarna vindt ieder zijn / haar weg wel weer.
Een ander verzoek kwam van Teleac. Ze willen een programma maken over de voorouders van bekende Nederlanders. Een van hen heeft zijn wortels in Bellingwolde en omstreken. In het programma moeten zo veel mogelijk beelden te zien zijn van het leven van de voorouders van deze BN-er. Dit is een lastige vraag. De archieven van de gemeente Bellingwedde, waar we de stukken uit moeten hebben, is niet geinventariseerd. Dat betekent dat we (de archiefmedewerkster Nelleke en ik) wat meer tijd nodig hebben voor het onderzoek. Niet dat dat uit maakt. Een kans om de regio op de landelijke televisie te krijgen laat ik natuurlijk niet schieten.
Het is mijn bedoeling dat er zo veel mogelijk lijnen gaan lopen via het CHC. Dat dat een verzamelpunt wordt van informatie over archieven, activiteiten en belangstelling. Dat mensen elkaar daar tegenkomen op gemeenschappelijke belangstelling. Want wat is er nu mooier dan dat ze kunnen zeggen dat ze elkaar kennen via het CHC?
Feestje in Midwolda
Wat een goed gevoel was het. Eén van de belangrijkste doelstellingen van het CHC is gerealiseerd. De eerste serie gescande archiefstukken staat op Internet. Bij de eerste gedachten over een cultuurhistorisch centrum in het Oldambt (járen geleden) was digitalisering direct in beeld. Je kunt dienstverlening uit de archieven verbeteren zonder grote uitgaven voor een aparte archiefdienst. En: met Internet bereik je meer en andere mensen dan in een studiezaal.
Dat was dus het onderwerp van afgelopen vrijdagmiddag.
In de mooie boerderij Hermans Dijkstra gaf de voorzitter Gerard van den Broek de aftrap. Hij vergeleek het op Internet plaatsten van archiefstukken met het uitdelen van goud ('erfgoud', goud is goed in het Gronings, voor wie dat niet weet). Internet biedt het grote voordeel dat je informatie kunt blijven uitdelen. Het archief van Sarfat, zou ik er heel bijbels aan toe willen voegen.
Jona van Keulen legde uit wat we allemaal doen in het Groninger archievenland. Het was een parade van websites, cursussen en historisch getinte activiteiten. Mijn inspanningen en de samenwerking van de afgelopen twee jaar in optocht op het podium. Dat stemt wel tevreden, moet ik zeggen. Namens de Groninger Archieven kreeg ik nog een cadeautje. Ik kan bij hen een meter archief gratis laten scannen. Ik denk dat ik iets van een Burgelijke Armbestuur laat scannen.
Yola de Lusenet vertelde over de laatste ontwikkelingen; over web 2.0. Ik had al eerder geboeid naar haar zitten luisteren. Nu deed ik dat samen met de hele zaal. Vooral de bijdrage die gebruikers van de sites kunnen leveren heeft me weer aan het denken gezet. Bij de beeldbank kunnen mensen al commentaar geven. Bij de archieven nog niet. Daar moet nog maar eens iets aan gebeuren.
Namens De Ree Archiefsystemen kreeg ik ook nog een cadeau. Een schitterend boek vol oude kaarten van Groningen. Dat is weer een mooie aanvulling voor de boekencollectie.
Eén klein minpuntje had mooie middag nog wel: ik heb in mijn eigen verhaal alleen over de stukken kunnen vertellen. Ik had ze natuurlijk graag willen laten zien. De verbinding met Internet liet het afweten. Slechte beurt voor Vodafone. Maar ach! Dat kon de pret niet meer drukken. Feest is feest.
Dat was dus het onderwerp van afgelopen vrijdagmiddag.
In de mooie boerderij Hermans Dijkstra gaf de voorzitter Gerard van den Broek de aftrap. Hij vergeleek het op Internet plaatsten van archiefstukken met het uitdelen van goud ('erfgoud', goud is goed in het Gronings, voor wie dat niet weet). Internet biedt het grote voordeel dat je informatie kunt blijven uitdelen. Het archief van Sarfat, zou ik er heel bijbels aan toe willen voegen.
Jona van Keulen legde uit wat we allemaal doen in het Groninger archievenland. Het was een parade van websites, cursussen en historisch getinte activiteiten. Mijn inspanningen en de samenwerking van de afgelopen twee jaar in optocht op het podium. Dat stemt wel tevreden, moet ik zeggen. Namens de Groninger Archieven kreeg ik nog een cadeautje. Ik kan bij hen een meter archief gratis laten scannen. Ik denk dat ik iets van een Burgelijke Armbestuur laat scannen.
Yola de Lusenet vertelde over de laatste ontwikkelingen; over web 2.0. Ik had al eerder geboeid naar haar zitten luisteren. Nu deed ik dat samen met de hele zaal. Vooral de bijdrage die gebruikers van de sites kunnen leveren heeft me weer aan het denken gezet. Bij de beeldbank kunnen mensen al commentaar geven. Bij de archieven nog niet. Daar moet nog maar eens iets aan gebeuren.
Namens De Ree Archiefsystemen kreeg ik ook nog een cadeau. Een schitterend boek vol oude kaarten van Groningen. Dat is weer een mooie aanvulling voor de boekencollectie.
Eén klein minpuntje had mooie middag nog wel: ik heb in mijn eigen verhaal alleen over de stukken kunnen vertellen. Ik had ze natuurlijk graag willen laten zien. De verbinding met Internet liet het afweten. Slechte beurt voor Vodafone. Maar ach! Dat kon de pret niet meer drukken. Feest is feest.
woensdag 25 november 2009
Het digitale loket
We hebben er lang aan gewerkt en nu is het zover... Vrijdag presenteer ik het digitale archiefloket. Ik heb ervoor gekozen om dit te doen op een typisch Oldambtster lokatie: museumboerderij Hermans Dijkstra. Het is een oude, imposante boerderij in Midwolda, met een Groninger slingertuin ervoor.
Het werd ook wel weer tijd voor een feestje. Anderhalf jaar geleden was het openeningsfeest van het CHC. Toen was er een overvolle zaal in de bibliotheek in Winschoten. Nu hoop ik op een volle zaal in Midwolda. Toen hebben de voorzitter, Gerard van den Broek, en ik het programma gevuld. Nu spreken Jona van Keulen, Yola de Lusenet en ikzelf. Een programma gevuld door vrouwen. Nelie zou trots op me zijn.
Jona en ik kennen elkaar al jaren. Zij heeft aan de wieg gestaan van mijn carriere als archivaris. We werken, sinds ik streekarchivaris ben, intensief samen. We hebben workshops georganiseerd over historisch onderzoek op het web. We hebben een archiefspreekuur gehouden in alle Oldambtster bibliotheken. We werken samen aan de Beeldbank in Groningen. En we hebben samen het digitale loket gemaakt.
Jona is hoofd publieksdiensten en rijksarchivaris bij de Groninger Archieven. Samenwerking met de Groninger Archieven ligt voor de hand. Alle archieven van voor 1811 liggen daar. Alles bij elkaar zijn dat meer strekkende meters dan de gemeentarchieven bij elkaar. Als ik de geschiedenis van het Oldambt wil promoten kan ik niet doen zonder de Groninger Archieven.
Met Yola ligt het anders. Vrijdag zien wij elkaar voor het eerst. We hebben elkaar vooral telefonisch gesproken. De aanleiding van onze gesprekken was haar onderzoek naar beeldbanken op Internet. Zij gaf mij in die gesprekken een interessant beeld van de invloed van Internet op erfgoedpresentaties. Ik heb heel geboeid naar haar zitten luisteren. Het is dus niet voor niets dat ik haar heb gevraagd om te komen.
Ik kijk uit naar vrijdag. Het wordt vast een mooie middag. Ik vertel nog wel hoe het was.
Het werd ook wel weer tijd voor een feestje. Anderhalf jaar geleden was het openeningsfeest van het CHC. Toen was er een overvolle zaal in de bibliotheek in Winschoten. Nu hoop ik op een volle zaal in Midwolda. Toen hebben de voorzitter, Gerard van den Broek, en ik het programma gevuld. Nu spreken Jona van Keulen, Yola de Lusenet en ikzelf. Een programma gevuld door vrouwen. Nelie zou trots op me zijn.
Jona en ik kennen elkaar al jaren. Zij heeft aan de wieg gestaan van mijn carriere als archivaris. We werken, sinds ik streekarchivaris ben, intensief samen. We hebben workshops georganiseerd over historisch onderzoek op het web. We hebben een archiefspreekuur gehouden in alle Oldambtster bibliotheken. We werken samen aan de Beeldbank in Groningen. En we hebben samen het digitale loket gemaakt.
Jona is hoofd publieksdiensten en rijksarchivaris bij de Groninger Archieven. Samenwerking met de Groninger Archieven ligt voor de hand. Alle archieven van voor 1811 liggen daar. Alles bij elkaar zijn dat meer strekkende meters dan de gemeentarchieven bij elkaar. Als ik de geschiedenis van het Oldambt wil promoten kan ik niet doen zonder de Groninger Archieven.
Met Yola ligt het anders. Vrijdag zien wij elkaar voor het eerst. We hebben elkaar vooral telefonisch gesproken. De aanleiding van onze gesprekken was haar onderzoek naar beeldbanken op Internet. Zij gaf mij in die gesprekken een interessant beeld van de invloed van Internet op erfgoedpresentaties. Ik heb heel geboeid naar haar zitten luisteren. Het is dus niet voor niets dat ik haar heb gevraagd om te komen.
Ik kijk uit naar vrijdag. Het wordt vast een mooie middag. Ik vertel nog wel hoe het was.
donderdag 19 november 2009
De randen van de Dollard
Ik had het eerder al beloofd: ik zou vertellen over de excursie 'langs de randen van de Dollard'. De dagen vooraf waren spannend. Niet omdat er iets niet geregeld was, maar om wat je niet kunt regelen: het weer. Er was een regenfront voorspeld met windstoten en andere narigheid. Uiteraard adviseren wij deelnemers in een brief om een paraplu mee te nemen en stevige schoenen aan te doen. Maar ja, als het stormt helpen paraplu's meestal maar kort tegen de regen.
Het viel allemaal gelukkig erg mee. Een paar druppels in Eexta, waar we uitstapten om de oude pastorie te zien. En in Termunten, de tweede uitstapplaats, een prachtige zon. Het was prachtig om te zien. We kwamen aanrijden vanaf Woldendorp. Vanaf de weg zie je de kerk (zie de foto) hoog boven de huizen staan. De zon scheen als een spotlight op de kerk. Mooier kan het haast niet.
De kerken alleen vertellen al een groot deel van het verhaal van het landschap. Veel kerken in het Oldambt zijn veel groter geweest. Waarschijnlijk waren ze allemaal zo groot en indrukwekkend als de kerk in Noordbroek. Toen de Dollard steeds meer land opslokte, gingen mensen weg. Dan wordt de kerk te groot. Aan de kerken in Termunten en Finsterwolde is nog duidelijk te zien dat er delen zijn afgebroken.
Andere kerken zijn verplaatst. Door de herhaalde inslagen van de Dollard werden dorpen bedreigd. De dorpelingen kozen ervoor om de huizen te verplaatsen. De kerk bleef eerst staan op de oude plek. Je breekt immers niet zo maar de plek af waar je voorouders liggen begraven? Pas als het echt niet anders kon, werd de kerk afgebroken en in het nieuwe dorp weer opgebouwd. Midwolda en Scheemda hadden zo'n kerk. Midwolda's kerk was enorm groot. Op oude kaarten wordt de kerk met vier torens wordt afgebeeld. De Midwolders hebben lang gewacht met de verplaatsing. Uiteindelijk was dat niet meer houdbaar. De kerk werd herbouwd op de hoogste plek in het nieuw dorp Midwolda.
Dan is er nog het verhaal van de nieuwe kerken. Aan het einde van de 16e eeuw begonnen de eerste inpolderingen van het kwelderland dat door de Dollard was gevormd. Het nieuwe land moest bewerkt worden. In de loop van de tijd kwamen er steeds meer polders bij. Daardoor kwam het werk op het land steeds verder van huis te liggen. De arbeiders bouwden een nieuwe nederzetting. Nieuw Beerta, Nieuw Scheemda en Nieuwolda zijn daar voorbeelden van. De afstand van het nieuwe dorp naar het oude was vaak zo groot dat kerkgang wel heel tijdrovend werd. De nieuwe dorpen wilden een eigen kerk. De oude dorpen waren daar tegen. Ze zouden minder inkomsten hebben als een deel van de kerk zijn eigen weg ging. Zo kreeg het Oldambt zijn heel eigen kerkstrijd. Uiteindelijk was de ontwikkeling niet te stuiten en kregen de nieuwe dorpen natuurlijk hun eigen kerken.
Er is nog veel meer verteld door Jan Pieter Koers tijdens de excursie. Dijken, inklinkende polders, kolken en opgravingen zijn voorbij gekomen. Ik laat het hier eerst bij. Wat ik afgelopen zaterdag geleerd heb gebruik ik vast nog wel een keer in één van mijn verhalen.
Het viel allemaal gelukkig erg mee. Een paar druppels in Eexta, waar we uitstapten om de oude pastorie te zien. En in Termunten, de tweede uitstapplaats, een prachtige zon. Het was prachtig om te zien. We kwamen aanrijden vanaf Woldendorp. Vanaf de weg zie je de kerk (zie de foto) hoog boven de huizen staan. De zon scheen als een spotlight op de kerk. Mooier kan het haast niet.
De kerken alleen vertellen al een groot deel van het verhaal van het landschap. Veel kerken in het Oldambt zijn veel groter geweest. Waarschijnlijk waren ze allemaal zo groot en indrukwekkend als de kerk in Noordbroek. Toen de Dollard steeds meer land opslokte, gingen mensen weg. Dan wordt de kerk te groot. Aan de kerken in Termunten en Finsterwolde is nog duidelijk te zien dat er delen zijn afgebroken.
Andere kerken zijn verplaatst. Door de herhaalde inslagen van de Dollard werden dorpen bedreigd. De dorpelingen kozen ervoor om de huizen te verplaatsen. De kerk bleef eerst staan op de oude plek. Je breekt immers niet zo maar de plek af waar je voorouders liggen begraven? Pas als het echt niet anders kon, werd de kerk afgebroken en in het nieuwe dorp weer opgebouwd. Midwolda en Scheemda hadden zo'n kerk. Midwolda's kerk was enorm groot. Op oude kaarten wordt de kerk met vier torens wordt afgebeeld. De Midwolders hebben lang gewacht met de verplaatsing. Uiteindelijk was dat niet meer houdbaar. De kerk werd herbouwd op de hoogste plek in het nieuw dorp Midwolda.
Dan is er nog het verhaal van de nieuwe kerken. Aan het einde van de 16e eeuw begonnen de eerste inpolderingen van het kwelderland dat door de Dollard was gevormd. Het nieuwe land moest bewerkt worden. In de loop van de tijd kwamen er steeds meer polders bij. Daardoor kwam het werk op het land steeds verder van huis te liggen. De arbeiders bouwden een nieuwe nederzetting. Nieuw Beerta, Nieuw Scheemda en Nieuwolda zijn daar voorbeelden van. De afstand van het nieuwe dorp naar het oude was vaak zo groot dat kerkgang wel heel tijdrovend werd. De nieuwe dorpen wilden een eigen kerk. De oude dorpen waren daar tegen. Ze zouden minder inkomsten hebben als een deel van de kerk zijn eigen weg ging. Zo kreeg het Oldambt zijn heel eigen kerkstrijd. Uiteindelijk was de ontwikkeling niet te stuiten en kregen de nieuwe dorpen natuurlijk hun eigen kerken.
Er is nog veel meer verteld door Jan Pieter Koers tijdens de excursie. Dijken, inklinkende polders, kolken en opgravingen zijn voorbij gekomen. Ik laat het hier eerst bij. Wat ik afgelopen zaterdag geleerd heb gebruik ik vast nog wel een keer in één van mijn verhalen.
woensdag 18 november 2009
Programma 2010
Vanmiddag heb ik de eerste opzet met de vrijwilligers besproken. Wat gaan we doen in 2010? Natuurlijk gaan we nog even verder met 500 jaar Oldambt. Er komen nog drie sets van een lezing, een excursie en een tentoonstelling. Boerderijen, waterstaat en verkeer en vervoer, dat zijn de onderwerpen.
Dan is er 'beelden bij de thee'. Iedere eerste vrijdag van de maand een dialezing. Ik heb wel ideeen voor onderwerpen, maar ik hoor het ook graag van anderen. Iemand een idee? Mail me dan: chcoldambt@gmail.com. Ik ben beniewd.
Dan is er 'beelden bij de thee'. Iedere eerste vrijdag van de maand een dialezing. Ik heb wel ideeen voor onderwerpen, maar ik hoor het ook graag van anderen. Iemand een idee? Mail me dan: chcoldambt@gmail.com. Ik ben beniewd.
donderdag 12 november 2009
Oldambt in herfstkleuren
Tijdens de speurtocht naar illustraties bracht ik een bezoek aan het gemeentehuis in Reiderland. Ik wilde een verslag van een raadsvergadering hebben. De raadsvergadering waarin de burgemeester ervan beschuldigd werd een 'Hittler' te zijn. De overlevering van zulke gebeurtenissen is nog wel eens wat sappiger dan het verslag. Ik wilde weten hoe de vergadering was vastgelegd.
Dit stuk was niet het enige dat ik zocht. Ik had nog een zoekopdracht bij me. Anton Tiktak zocht stukken van de arbeidersopstand in 1929. Daarover hangt in de archieven van Finsterwolde een oorverdovende stilte. Eén keer, in mei, vergadert de raad over vermeende belangenverstrengeling van de burgemeester. Daarna bestaat de opstand niet meer in de notulen; niet in die van de raad, niet in die van B&W. Zelfs in de correspondentie ontbreekt ieder spoor. Stilte zegt vaak wel wat, maar is zo moeilijk te verstaan......
Ik bracht nog een tijdje in de archiefbewaarplaats rond en vond in het voorbijgaan de stukken van de Nortonpomp bij Ekamp. Er zijn mensen die die stukken al jaren willen hebben. Het leek een mooie dag te worden.
De terugweg ging langs de oude kerk van Beerta, een prachtig plaatje. Herfst in Beerta, dat moet ik even laten zien.
Dit stuk was niet het enige dat ik zocht. Ik had nog een zoekopdracht bij me. Anton Tiktak zocht stukken van de arbeidersopstand in 1929. Daarover hangt in de archieven van Finsterwolde een oorverdovende stilte. Eén keer, in mei, vergadert de raad over vermeende belangenverstrengeling van de burgemeester. Daarna bestaat de opstand niet meer in de notulen; niet in die van de raad, niet in die van B&W. Zelfs in de correspondentie ontbreekt ieder spoor. Stilte zegt vaak wel wat, maar is zo moeilijk te verstaan......
Ik bracht nog een tijdje in de archiefbewaarplaats rond en vond in het voorbijgaan de stukken van de Nortonpomp bij Ekamp. Er zijn mensen die die stukken al jaren willen hebben. Het leek een mooie dag te worden.
De terugweg ging langs de oude kerk van Beerta, een prachtig plaatje. Herfst in Beerta, dat moet ik even laten zien.
zondag 8 november 2009
Geschiedenis bij kaarslicht
Het kerkje in Oudeschans. Veel mensen kennen het van de concerten die er al jaren gegeven worden. Het is een mooi plekje in het Oldambt. Groene banken staan aan weerszijden van een tamelijk smal gangpad. Hier en daar is een kandelaar op de banken geschroefd. Voor bij de preekstoel staan gekrulde herenbanken.
Achterin de kerk is een verhoging. Daar staan stoelen. Toen ik dat voor het eerst zag, ging mijn fantasie gelijk aan de slag. Ik zag het al voor me: de mannen van hoogste rang in de herenbanken, in de groene banken de minder goden en achterin op de verhoging het voetvolk. Dat past toch prima in een hierarchische samenleving van een vesting.
Meneer Edens, lid van de activiteiten-commissie, hielp mij snel uit de droom. Het is heel anders. De pastorie en de kerk vormen samen een gebouw. Een dominee wilde ooit een kelder hebben. Die is aangelegd onder de verhoging. Tja, de praktijk wil ook wat.We waren in Oudeschans voor een lezing over landschapsgeschiedenis en archeologie. Met historische kaarten, luchtfoto's, hoogtekaarten en foto's van het landschap vertelde Francien van Soest over de ontwikkeling van het Oldambt. Ik had nooit gedacht dat de bodem zo bepalend kon zijn voor de inrichting die we kiezen.
Ze maakte ook heel mooi duidelijk wat landschap nu eigenlijk is. Eerst heb je de bodem. Dan komen de mensen. Zij richten het land zo in dat ze er kunnen leven. Ze zorgen dat het water wordt afgevoerd. Ze bebouwen het droog geworden land en zetten er huizen op. Ze leggen wegen aan voor het vervoer. Tel je dat bij elkaar op, dan heb je het landschap.
De mensen hebben zo door de eeuwen heen het landschap gebruikt. Met Henny Groenendijk keken we onder de grond, om te zien wat onze voorgangers in het Oldambt hebben achtergelaten. Dat was niet niks. Natuurlijk is dat te zien aan de kerken die nu nog in de regio staan. De steenhuizen moeten ook indrukwekkend zijn geweest.
Hoe lang geleden ook, mensen blijven mensen. De voorbeelden van onverwachte vondsten maakten dat wel duidelijk. Anderom geldt het ook. Waar de archeoloog een grote verzameling vondsten verwacht is de grond soms maagdelijk schoon. Frustrerend en herkenbaar. Welke onderzoeker heeft nou nooit meegemaakt dat hij hoopvol begon in een boek of een archief en daar niet aantrof wat hij dacht te vinden. Het hoort erbij. Misschien maakt het de momenten dat je wel iets vindt wel waardevoller.
We moeten vooral blijven graven en kijken. Zo komen we met elkaar hopelijk het dichtst bij het 'wie es eigentlich gewesen'.
vrijdag 30 oktober 2009
De randen van de Dollard
Eeuwen lang hebben Oldambtsters dijken aangelegd om nieuw aangeslibd land in te polderen. Voor wie weet waar hij moet kijken, is dat nog duidelijk te zien. Aanstaande zaterdag gaan we rondrijden onder leiding van Jan Pieter Koers, die zal aanwijzen waar we op moeten letten. Volgende week zal ik vertellen hoe het was.
donderdag 29 oktober 2009
Vestingen en schansen
Afgelopen zaterdag was de eerste excursie in de serie '500 jaar Oldambt'. Ik had het al aangekondigd in mijn stukje over de Week van de Geschiedenis. Het was een mooie herfstdag. De paraplu kon dicht blijven.
Met een groep van 17 mensen reden we via Heiligerlee naar Oudeschans. Onderweg bezochten we nog een puntje van de Nederlandse grens waar nog twee kleine schansen liggen uit de Franse tijd. In Oudeschans vertelde Edo Edens over de geschiedenis van de vesting. We bezochten het Dodenbastion en het museum.
Daarna vertrokken we naar Nieuweschans. In het museum legde Nans Kolff uit hoe het nu zit met alle vestingen een schansen in het landschap. Waarom liggen ze waar ze liggen en waarom zijn ze op dat moment gebouwd? Daarna toonde Nans ons wat we nog kunnen zien in Nieuweschans van de vesting. Dat was nog verrassend veel.
Als je je voorstelde hoe klein het eigenlijk allemaal was, en hoe dicht opeen gepakt, geeft het wel een gevoel van beklemming. Dat in tegenstelling tot het uitzicht vanaf de wal. Zo was er toch weer evenwicht.
Met een groep van 17 mensen reden we via Heiligerlee naar Oudeschans. Onderweg bezochten we nog een puntje van de Nederlandse grens waar nog twee kleine schansen liggen uit de Franse tijd. In Oudeschans vertelde Edo Edens over de geschiedenis van de vesting. We bezochten het Dodenbastion en het museum.
Daarna vertrokken we naar Nieuweschans. In het museum legde Nans Kolff uit hoe het nu zit met alle vestingen een schansen in het landschap. Waarom liggen ze waar ze liggen en waarom zijn ze op dat moment gebouwd? Daarna toonde Nans ons wat we nog kunnen zien in Nieuweschans van de vesting. Dat was nog verrassend veel.
Als je je voorstelde hoe klein het eigenlijk allemaal was, en hoe dicht opeen gepakt, geeft het wel een gevoel van beklemming. Dat in tegenstelling tot het uitzicht vanaf de wal. Zo was er toch weer evenwicht.
vrijdag 23 oktober 2009
Scherven in een bunker
Ik wist niet wat ik zag! Woensdagavond bracht ik een bezoek aan de Stichting Archeologie en Monument in Emmen. Ik had gevraagd of ik archeologische vondsten mocht lenen voor mijn middag in de Marktpleinkerk op 31 oktober. Daar wil ik 'het verdwenen Winschoten' laten zien. Archeologische vondsten zijn onmisbaar voor dat verhaal.
In een tamelijk normaal gebouw moest ik een trap af. Onderaan de trap was een kluisdeur waar zelfs een archivaris ontzag voor moet hebben. Achter de deur trof ik een betegelde ruimte met een douche, en dan weer zo'n dikke deur. Links aan het einde van de gang was de kantine. Daar werd ik ontvangen met koffie en taart (een van de archeologen was jarig).
Na de koffie kreeg ik een rondleiding door de commandobunker voor Bescherming Bevolking, want daar was ik in terecht gekomen. De SAM is eigenaar van het gebouw en heeft het gelukkig met veel respect behandeld. Alle oude elementen zijn er nog: telefooncellen, de oude keuken, installatie voor beluchting en het telexapparaat inclusief de coderollen. Ik had nog nooit zoiets gezien. In één rondgang is duidelijk hoe serieus de Koude Oorlog gevoeld werd.
En dan de collectie. Dozen en dozen vol scherven, heel veel uit Oudeschans. Ze hebben daar wat kapot gegooid door de jaren heen. Ook daar kreeg ik een uitgebreide uitleg over verschillen in aardewerk uit regio's in Nederland maar ook in Duitsland. Bij één tafel Duitse scherven leek het er even op dat ik twee passende stukken had gevonden. Maar helaas! Kort daarna toonde Ko Lenting hoe het wel moet: hij vond twee passende stukken Italiaans aardewerk. Het moet een mooi stuk geweest zijn.
Tenslotte de keuze voor 31 oktober. Allerlei mooie objecten kwamen voorbij. Ik heb ze zo gekozen dat ze samen een verhaal vertellen van een paar eeuwen. Gelukkig hoef ik dat niet zelf te doen: Ko Lenting zal in de kerk aanwezig zijn om te vertellen over de opgravingen en de vondsten. Uiteindelijk gingen we met 5 dozen vol terug naar Winschoten. Tot de 31e....
donderdag 22 oktober 2009
Fotospeurtocht
Elles Bulder vroeg me of ik historische illustraties wilde zoeken voor een boek dat binnenkort verschijnt. Daarmee begon een speurtocht naar passende plaatjes. Er gingen wat voorstellen over en weer. En uiteraard kreeg ik commentaar. 'Er staan geen mensen op de foto's, dat moet eigenlijk wel', was het bijvoorbeeld. Mensen zien graag andere mensen, blijkbaar. Dat was even schakelen voor een architectuur- en landschapliefhebber.
Maar goed, ik ben de schrijver van het boek of de ontwerpster niet. Ik lever, zo goed dat kan, wat mij gevraagd wordt. Een goed startpunt is de beeldbank van de Groninger erfgoedinstellingen. Al die foto's bij elkaar levert al snel mooie vondsten op. Daarna komen de verzamelaars aan bod. Zij hebben vaak bijzondere foto's in hun collectie die het prima doen in een boek. Het viel me echt op dat velen van hen bijzonder behulpzaam waren.
Deze twee stappen gaan tamelijk soepel. Daarna begint het speurwerk. Horen van iemand, die gehoord heeft, dat iemand anders een goede foto heeft. En dan volgt het bellen. Een mooie bijkomstigheid is dan dat ik weer allerlei mensen leer kennen. Ze hebben vaak historische belangstelling en weten veel over hun foto's. Ik heb veel leuke gesprekken gehad de afgelopen tijd. Het onderzoek eindigt ermee dat ik een fotograaf vraag om iets voor me vast te leggen. En in het uiterste geval dat ik zelf de straat op ga om zelf foto's te maken. En daarna hoop ik natuurlijk dat ze goed genoeg zijn.
De mooiste foto van deze speurtocht is een foto van een lange, statige heer. De heer De Graaf van de Winschoter Courant. Hij houdt een toespraak bij het honderd-jarig bestaan van de krant. Een journalist die jaren bij de Winschoter heeft gewerkt kwam hem mij brengen. Hij schrijft maakt op dit moment een boek over zijn herinneringen bij de krant. Daar vertel ik later nog wel eens over.
De andere plaatjes houd ik nog voor me. Die zullen de Oldambtsters binnenkort wel te zien krijgen.
Maar goed, ik ben de schrijver van het boek of de ontwerpster niet. Ik lever, zo goed dat kan, wat mij gevraagd wordt. Een goed startpunt is de beeldbank van de Groninger erfgoedinstellingen. Al die foto's bij elkaar levert al snel mooie vondsten op. Daarna komen de verzamelaars aan bod. Zij hebben vaak bijzondere foto's in hun collectie die het prima doen in een boek. Het viel me echt op dat velen van hen bijzonder behulpzaam waren.
Deze twee stappen gaan tamelijk soepel. Daarna begint het speurwerk. Horen van iemand, die gehoord heeft, dat iemand anders een goede foto heeft. En dan volgt het bellen. Een mooie bijkomstigheid is dan dat ik weer allerlei mensen leer kennen. Ze hebben vaak historische belangstelling en weten veel over hun foto's. Ik heb veel leuke gesprekken gehad de afgelopen tijd. Het onderzoek eindigt ermee dat ik een fotograaf vraag om iets voor me vast te leggen. En in het uiterste geval dat ik zelf de straat op ga om zelf foto's te maken. En daarna hoop ik natuurlijk dat ze goed genoeg zijn.
De mooiste foto van deze speurtocht is een foto van een lange, statige heer. De heer De Graaf van de Winschoter Courant. Hij houdt een toespraak bij het honderd-jarig bestaan van de krant. Een journalist die jaren bij de Winschoter heeft gewerkt kwam hem mij brengen. Hij schrijft maakt op dit moment een boek over zijn herinneringen bij de krant. Daar vertel ik later nog wel eens over.
De andere plaatjes houd ik nog voor me. Die zullen de Oldambtsters binnenkort wel te zien krijgen.
woensdag 21 oktober 2009
Dag der Groninger Geschiedenis
Het was druk. Al met al bezochten ongeveer 1600 mensen "De Dag". Ik werkte, net als andere jaren, samen met de gemeentearchieven. Noordoost Groningen was er, Zuidhorn, Hoogezand, Bellingwedde, Eemsmond en het Waterschap Hunze en Aa's. We hadden twee tafels vol folders en boeken, een tentoonstelling en een quiz.
Ieder jaar is het weer afwachten of je plannen aanslaan. Twee jaar geleden hadden we 'de archiefrechter', vorig jaar alleen de stand en nu dus de quiz. Ik heb het idee dat veel mensen begonnen aan de vragen, maar uiteindelijk het formulier niet inleverden. We hadden toch nog wel een stapeltje antwoorden. De Groninger Archieven zal de winnaar bekend maken.
Het is een bijzondere happening, zo'n dag. Allerlei erfgoedinstellingen tonen wat ze in huis hebben. Ik sprak met de Culturele commissie uit Delfzijl over Termunten. Het ligt in hun gemeente, maar het is Oldambt. Ik kreeg direkt twee tijdschriften aangeboden. 'Dingen die handig zijn om te weten over Termunten'. En als ik er toch kom met de excursie op 14 november kan de kerk waarschijnlijk wel open. Zo makkelijk gaat dat.
De aanjagers van de restauratie van station Zuidbroek waren er ook. Of ik voor SLO volgend jaar een lezing kan organiseren in het station, was mijn vraag. Een lezing over verkeer en vervoer leek me wel passend op die plek. Het is altijd te regelen. Dat wordt leuk!
De historische verenigingen uit het Oldambt zijn helaas afwezig. Maar dat is al jaren zo. Waar dat aan ligt? Ik weet het niet. Misschien kunnen we volgend jaar met z'n allen. Gezellig.
Ieder jaar is het weer afwachten of je plannen aanslaan. Twee jaar geleden hadden we 'de archiefrechter', vorig jaar alleen de stand en nu dus de quiz. Ik heb het idee dat veel mensen begonnen aan de vragen, maar uiteindelijk het formulier niet inleverden. We hadden toch nog wel een stapeltje antwoorden. De Groninger Archieven zal de winnaar bekend maken.
Het is een bijzondere happening, zo'n dag. Allerlei erfgoedinstellingen tonen wat ze in huis hebben. Ik sprak met de Culturele commissie uit Delfzijl over Termunten. Het ligt in hun gemeente, maar het is Oldambt. Ik kreeg direkt twee tijdschriften aangeboden. 'Dingen die handig zijn om te weten over Termunten'. En als ik er toch kom met de excursie op 14 november kan de kerk waarschijnlijk wel open. Zo makkelijk gaat dat.
De aanjagers van de restauratie van station Zuidbroek waren er ook. Of ik voor SLO volgend jaar een lezing kan organiseren in het station, was mijn vraag. Een lezing over verkeer en vervoer leek me wel passend op die plek. Het is altijd te regelen. Dat wordt leuk!
De historische verenigingen uit het Oldambt zijn helaas afwezig. Maar dat is al jaren zo. Waar dat aan ligt? Ik weet het niet. Misschien kunnen we volgend jaar met z'n allen. Gezellig.
donderdag 15 oktober 2009
Week van de Geschiedenis
Zaterdag begint de Week van de Geschiedenis. Hier in Groningen gebeurt dat traditiegetrouw met de Dag der Groninger geschiedenis Het thema is dit keer 'Oorlog en Vrede'. In een grensgebied als het Oldambt is dat een prachtig onderwerp. De slag bij Heiligerlee siert de canon en de vestingen vertellen een verhaal van landsverdediging. Een goede reden om daar eens bij stil te staan.
Momenteel ben ik druk bezig met het organiseren van een excursie langs Heiligerlee en de vestingen. Ik doe dat samen met de Stichting Landschap Oldambt. Die stichting is een paar jaar geleden ontstaan uit een groep (oud)Oldambtsters, die de veranderingen in het landschap zorgelijk vonden. Nu werken we samen om aan zoveel mogelijk mensen te laten zien hoe mooi het landschap is. We willen mensen ervan overtuigen dat we verdere achteruitgang moeten voorkomen.
Twee weken geleden heb ik de route gereden met de gids, Wigbold Wierenga. Ik ben heel tevreden over het resultaat. Er is zoveel moois te zien! En er zijn zoveel anekdotes te vertellen. Vandaag stonden er artikeltjes in de plaatselijke kranten en zaterdag vertel ik op radio Winschoten over de excursie. En dan is het afwachten. Hebben mensen belangstelling? Hebben ze tijd? Hoeveel mensen willen mee?
Het blijft spannend.
Momenteel ben ik druk bezig met het organiseren van een excursie langs Heiligerlee en de vestingen. Ik doe dat samen met de Stichting Landschap Oldambt. Die stichting is een paar jaar geleden ontstaan uit een groep (oud)Oldambtsters, die de veranderingen in het landschap zorgelijk vonden. Nu werken we samen om aan zoveel mogelijk mensen te laten zien hoe mooi het landschap is. We willen mensen ervan overtuigen dat we verdere achteruitgang moeten voorkomen.
Twee weken geleden heb ik de route gereden met de gids, Wigbold Wierenga. Ik ben heel tevreden over het resultaat. Er is zoveel moois te zien! En er zijn zoveel anekdotes te vertellen. Vandaag stonden er artikeltjes in de plaatselijke kranten en zaterdag vertel ik op radio Winschoten over de excursie. En dan is het afwachten. Hebben mensen belangstelling? Hebben ze tijd? Hoeveel mensen willen mee?
Het blijft spannend.
zaterdag 10 oktober 2009
Stormvloed 1509
Nieuwe statenzijl |
Het is al weer even geleden dat laserstralen de Dollard sierden. Het was de herdenking van de stormvloed in 1509. Een rij kinderen op een podium. Ieder heeft een stormlamp. Het verhaal van Jarfke wordt verteld. Stuk voor stuk verdwijnen de dorpen, gaan de stormlampen uit en draaien de kinderen zich om. Stuk voor stuk verschijnen de laserstralen op de Dollard.
Er was veel belangstelling. Tijdens het verhaal van de dorpen stond de weg naar de sluis van Nieuwe Statenzijl vol mensen. Ook op de dijk was het druk. Ik heb geprobeerd een foto te maken van de toeschouwers, maar helaas was mijn camera niet sterk genoeg. Eerder op de avond lukte het mij wel: spelende kinderen bij het monument.
Het was een mooie manifestatie. Wat ik vooral indrukwekkend vond, was de wetenschap dat aan de andere kant van het water ook een grote groep mensen stond. Zij hoorden hetzelfde verhaal. Ook bij hen gingen stuk voor stuk de dorpen ten onder en verschenen de lichtstralen. Mooi gecoördineerd.
Aan het einde van het verhaal, toen alle laserstralen te zien waren, hoorden we de noodklok luiden. Dat was een mooi slot. Helaas kwam er daarna popmuziek uit de luidsprekers. Volgens mij was stilte mooier geweest. Het is mijn smaak niet, popmuziek, daar kan het natuurlijk ook aan liggen. Al met al sloot ik mij tevreden aan in de lange rij auto's die Nieuwe Statenzijl verlieten.
woensdag 30 september 2009
Een cultuurhistorisch blog
Het is allemaal begonnen met de canon van de Oldambtster geschiedenis. In het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt zijn we daar druk mee bezig. Het is leuk om met een groep kenners van de geschiedenis een canon samen te stellen. Nog leuker is het om er met iedereen die dat wil over te discussiëren.
Ik dacht eerst aan de website van de nieuwe gemeente Oldambt. Zouden we daar geen 'canonforum' kunnen maken? Nee, want de nieuwe gemeente is kleiner dan het Oldambt. Een forum op de site van het Cultuurhistorisch Centrum dan? Dat was een goede mogelijkheid, maar uiteindelijk koos ik voor een blog. Daar kan ik namelijk meer kwijt dan op een forum. Het werkt snel en is makkelijk te bereiken.
Ik koos voor de naam Oldambtster terugblik, een variant op de rondblik. Bij een rondblik horen ook de hardloopwedstrijd, de markt en de manifestatie. Een terugblik gaat over de geschiedenis. Daarover wordt van alles georganiseerd. Daarover is van alles te vertellen. Ik hoor bijna iedere week wel een nieuw verhaal. En die verhalen ga ik doorvertellen.
Lees vooral mee!
Marianne
Abonneren op:
Posts (Atom)