zondag 24 april 2011

Door de ogen van een bezoeker.

De foto's van de Blauwe Schuit-middag zijn al te zien op dit blog. Om niet steeds mijn eigen mening te geven, heb ik één van de aanwezigen gevraagd zijn verhaal van de middag te vertellen. Dit is het:


De Blauwe Schuit vaart uit

Op een zonnige zaterdagmiddag in april opende de Vredeskerk haar deuren voor een kleine honderd belangstellenden, die gehoor hadden gegeven aan de uitnodiging van het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt (CHC) om te komen luisteren naar het verhaal van de verzetsgroep De Blauwe Schuit.

Marianne Kruijswijk, streekarchivaris CHC heette iedereen hartelijk welkom en toonde zich blij verrast dat, ondanks het mooie voorjaarsweer, zovelen de weg naar de kerk aan de Burgemeester Venemastraat in Winschoten hadden gevonden. Na het openingswoord werd een zeer interessant en gevarieerd programma het publiek geboden.

Het begon met een informatieve docufilm over De Blauwe Schuit en over de oorlogservaringen in Winschoten, die door het CHC in co-productie met RTV Blauwe Stad werd gemaakt. De kenner bij uitstek van deze donkere periode in onze geschiedenis Henk Strating, vertelde over de bezetting van de stad en het vijandig juk dat jaren moest worden getorst. Jan Henk Hamoen, die een promotieonderzoek deed naar De Blauwe Schuit en daarover een fraai boek schreef, verhaalde in de film uitgebreid over de activiteiten van deze bijzondere verzetsgroep. Met historische teksten kunstzinnig verluchtigd door de druksels van Hendrik Werkman werd door de Blauwe Schuit op subtiele maar onmiskenbare wijze de bezetter gehekeld. Initiatiefnemer en drijvende kracht achter De Blauwe Schuit was dominee August Henkels van de Vredeskerk, trouw ter zijde gestaan door Adri Buning en Ate Zuidhof.

In het spoor van De Blauwe Schuit droegen leerlingen van het Dollard College een aantal gedichten voor, dat in het kader van hun project “Hoop en Vrijheid” was geschreven. Prominent op de achtergrond waren de door de leerlingen zelf ontworpen druksels geëxposeerd die hun gedichten een extra dimensie gaven.

Gedurende de pauze bestond de gelegenheid in gesprek te gaan met Jan Henk Hamoen en Henk Strating. Verder gaf Dik Voorthuis een presentatie van druktechnieken die door Hendrik Werkman toenmaals werden gebezigd. Van deze mogelijkheid tot informeel contact werd door de aanwezigen intensief en geanimeerd gebruik gemaakt.

Na de onderbreking werd het programma vervolgd met muziek en zang. Met Mineke Potgieser achter de piano en met zang van Eppe Bodde werden op imposante wijze liederen ten gehore gebracht. Vele op tekst van Saul van Messel en gearrangeerd door Ellen Dijkhuizen. Bert Smit sprak de verbindende teksten. Tot besluit vertolkte Eppe Bodde onnavolgbaar het Lied van de achttien doden, geschreven door Jan Campert. Een zeer indrukwekkend besluit van een boeiende middag over een dappere verzetsgroep die gelukkig aan de vergetelheid is ontrukt.


Wil van der Lelie

woensdag 20 april 2011

Fotoverslag 16 april - De Blauwe Schuit

Welkom!
Kijken naar de docufilm
Gedichten en druksels 1

Gedichten en druksels 2

Gedichten en druksels 3
Tentoonstelling voor Jan Henk Hamoen

Herinneringen...

Dik toont de 'drukseltechniek'
Introductie van de muziek door Bert Smit

Eppe en Mineke

Iedereen bedanken
 
Waar het mee begon: de Dollarddruksels en -gedichten

Nog even napraten

De laatste gasten gaan weg....

vrijdag 8 april 2011

De Blauwe Schuit in de spotlights

Het project Blauwe Schuit - hoop en vrijheid bereikt binnenkort het hoogtepunt: de historische middag in de Vredeskerk. De werkgroep is druk in de weer met de laatste loodjes. De leerlingen van het Dollardcollege helpen ons op allerlei manieren. Woensdagmiddag heeft een aantal van hen een interview gegeven aan het Streekblad. De PR is voor een deel in handen van de leerlingen. En op de dag zelf, 16 April, is er een radio-interview door één van de leerlingen en presenteren anderen in de Vredeskerk de gedichten en de druksels die ze gemaakt hebben. volgende week zaterdag is het zo ver. En tot slot, een aantal leerlingen zal gastvrouw zijn.

Het was een intensief en leuk project op het Dollardcollege. Nu hopen we dat het een mooie middag wordt met veel belangstelling. Hier is het programma:

maandag 4 april 2011

Praten over de oorlog 2

Het was weer Beelden bij de Thee, afgelopen vrijdag: een docufilm van Tineke de Danschutter. Ik had de film al eerder gezien en was erdoor geraakt. Normaal gaat het bij Beelden bij de Thee over Oldambtster onderwerpen, maar dit keer wilde ik een uitzondering maken. De film ging over de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog. Nu, zoals het gezegd wordt, de oorlog met pensioen is, moeten de laatste getuigen nog gehoord worden. Deze getuigen, de bemanning van de koopvaardij, was nog nooit gehoord.

In ons inleidend gesprek vertelde Tineke dat zij geinteresseerd was geraakt door haar vader, die gevaren had in de oorlog. Er werd thuis niet over gepraat, maar het was duidelijk een zware periode voor hem geweest. Toen vorig jaar nog één keer gezocht werd naar gegevens over de oorlog, is Tineke met de koopvaarders in gesprek gegaan. Dat leverde 80 uur opnames en 80 minuten film op. Een tijdje geleden is een deel daarvan vertoond door Andere Tijden.

De verhalen zijn aangrijpend. De mannen waren jarenlang afgesloten van hun familie, vaak zonder een teken van leven. De verhalen kenden ze natuurlijk wel: het bombardement op Rotterdam, de hongerwinter. Wat een bezorgdheid! Ze hadden getekend voor de koopvaardij, maar werden van de ene op de andere dag soldaten. Soms waren ze nog zo jong, dat ze nu een kindsoldaat zouden zijn.

Ze vervoerden legereenheden door de gevaarlijke wateren waar vijandige onderzeeers op de loer lagen. Als ze werden aangevallen, konden ze niets anders doen dan zo hard mogelijk doorvaren. Ook als een ander schip was geraakt en zonk. De schepelingen in het water waren ten dode opgeschreven. Ze mochten niet gered worden. Het zijn emotionele herinneringen. Net zoals die van het weerzien met de familie na vele jaren.
Na de film praatten we nog verder. Er kwamen verhalen los uit het publiek. Een man vertelde over zijn vader die ook gevaren had in de oorlog. Hij was er verbitterd door geraakt. Toen hij een onderscheiding kreeg opgestuurd, zei hij tegen zijn zoon: 'Doe de kachel eens open'. De onderscheiding verdween in het vuur.

Het gesprek ging vooral over het zwijgen na de oorlog. Iedereen ging hard aan het werk. Het land moest opgebouwd worden en er heerste een overtuiging dat je beter maar niet kon denken aan de nare jaren. Dus bleven de getraumatiseerden met hun gevoelens rondlopen. Niet alleen de mannen van de koopvaardij. Joden, mannen uit de Arbeitseinsatz, verzetsstrijders en kinderen van NSBers, iedereen deed het. Langzaamaan kregen de groepen erkenning als slachtoffer van de oorlog en konden ze hun verhaal vertellen.

De koopvaardij was daarbij nog achtergebleven, tot ergernis van de mannen die op de schepen gevaren hebben. Daar heeft Tineke nu iets aangedaan. En dat is mooi.

vrijdag 1 april 2011

Praten over de oorlog 1

De periode van herdenken komt er weer aan. Half april werd het Oldambt bevrijd door de Polen en de Belgen. Op 16 april staan we op een bijzondere manier stil bij de oorlog. We doen dat in de Vredeskerk. Daarover later meer.

Deze week sprak ik met Henk Strating over de oorlog. Hij hielp ons met foto's en een interview bij het maken van onze docufilm over Winschoten in de oorlog. Hij toonde ons bij de Posttilbrug hoe Winschoten werd aangevallen door de Duitsers, waar de Nederlandse soldaten lagen en hoe de strijd verliep. Het was een strijd van een paar uur, van een man of veertig aan Nederlandse zijde.

De brug was vroeg in de morgen, zo rond een uur of vijf, al opgeblazen. De bewoonster van het hoekhuis bij de Renselkade had de onrust opgemerkt en was komen kijken wat er aan de hand was. Ze reageerde niet op de soldaten die haar probeerden duidelijk te maken dat ze weg moest wezen. De ontploffing was zo heftig, dat alle ramen uit haar huis geblazen werden. En zij stond achter het glas..... Het maakte van haar één van de weinige slachtoffers in Winschoten van de meidagen 1940. Gelukkig is het goed afgelopen. Ze is naar het Lucasziekenhuis gebracht, waar ze de glassplinters hebben weggehaald.

In de middag van de 10e mei, konden de Duitsers Winschoten innemen. De Nederlandse militairen waren vertrokken. Het was niet hun opdracht om Winschoten te verdedigen, maar om de Duitsers te vertragen. Dat was gelukt. Voor Winschoten was de oorlog begonnen.