Bedrijven voor de oorlog

Het was een bijzonder leuke middag, Beelden bij de Thee. Zoals ieder jaar heb ik een beroep gedaan op het Winschoter Stadsjournaal. Jacob kwam langs met een lijst van de beschikbare films. Samen kozen we voor een paar bedrijfsfilms.

Twee films voor de pauze over de GEMBO: Gemeenschappelijke Energie Maakt Bloeiende Onderneming. Het bedrijf, dat waterglas produceerde, lag aan de haven in Winschoten. De beelden vertellen niet alleen het verhaal van het bedrijf, maar geven ook een beeld van de haven als geheel. Achter de beelden waren de mooie huisjes te zien en beelden van de stoomtramwegmaatschappij Oostelijk Groningen.

Wat opvalt is het enorm zware werk: gesjouw met grote zakken, duwen tegen volgeladen karren, grote scheppen kolen uit een schip in de kruiwagens. Arbeidsomstandigheden waren veel slechter. Geen bescherming bij hete grondstoffen tot .. graden. De commentator zegt bij beelden over .... 'Je moest het niet in je ogen krijgen, dat was niet te best.  De eerste film is gemaakt in 1942. De economische en maatschappelijke omstandigheden waren heel anders in oorlogstijd. Waarschijnlijk waren de mannen blij dat ze werk hadden. En ook in andere bedrijven en op het land waren de omstandigheden zwaar.

Na de pauze zagen we een stomme film. Twee mannen komen met de trein Winschoten in en maken een wandeling door de Moushörn. Alle winkels die daar waren kunnen we van binnen bekijken, kapperszaken, kledingzaken, fietsen, snoep, koffie en thee. Het was een genot om te zien. De mooie winkelinrichting en de prachtige etalages. Veel panden hadden nog glas in lood boven de grote etalageruit.

De volgende film is van H.P.C. Haan. Ook hij heeft bedrijven in beeld gebracht. Door het Stadsjournaal is de film verrijkt met beelden van de straten jaren later. We kunnen daardoor zien waar de bedrijven hebben gestaan. Het brengt de geschiedenis dichtbij.

In de films komt een aantal auto's voor: transportwagens, een taxi, personenauto's en een verder nog motorfiets. Alle auto's hebben hebben een kenteken dat begint met een A, de letter voor de provincie Groningen. Door een service op de website van de Groninger Archieven is het mogelijk om over een paar auto's iets meer te weten te komen.

De uitsmijter is een film over Automatiek Speciaal. De eerste eigenaar vertelt de geschiedenis tegen de achtergrond van het werk in de snackbar. Dat wordt in de toekomst weer een extra waarde van de film: we zien het werk in de snackbar in de jaren tachtig van de twintigste eeuw. De film is inspirerend: 's avonds eet ik boerenfriet van Speciaal.