De dochter van de dominee

Tsjerkjes vader was ooit dominee in Winschoten in de Vredeskerk. Een van zijn voorgangers was dominee Henkels. Deze dominee was lid van de verzetsgroep De Blauwe Schuit. Hij was het die, samen met een vriend en een vriendin, teksten selecteerde om mensen in de oorlog hoop te geven. Hij vroeg Hendrik Werkman om het drukwerk voor hem te doen. Het werd een goede vriendschap tussen Henkels en Werkman tot de dood van de laatste in 1945.

Tsjerkje wilde heel graag iets doen met dit verhaal. Als een tijd geleden kwam ze bij me om een plan te maken. Engel en Jantje wilden wel meedoen. Na een ochtend praten kwamen we op een documentaire en een lesprogramma voor het Dollardcollege.

De documentaire is het eerst aan de beurt. Daarvoor willen we praten met de Julia, de dochter van dominee Henkels. Tsjerkje spoort haar op. Zij wil wel praten en nodigt ons uit om bij haar langs te komen. Dan kunnen we gelijk 'de kast'  zien. We zijn benieuwd. Bert en Peter gaan mee voor de techniek. Zij werken bij RTV Blauwe Stad, dat de documentaire zal uitzenden.

Na een gezellige rit door Duitsland komen we in Twente aan. Het huis is snel gevonden. We krijgen koffie en allerlei soorten chocola aangeboden. Daarna krijgen we de ene verrassing na de andere. De kast is prachtig. Dominee Henkels en zijn vrouw hadden Werkman gevraagd of hij een kast voor hen wilde beschilderen met bijbelse verhalen.

Er blijkt ook nog een stukje film te zijn van dominee Henkels. We mogen het gebruiken voor de documentaire. Dan zijn er boeken, fotoalbums en krantenknipsel die Julia voor ons heeft klaar gelegd. Voor we het weten is er een uur voorbij. We moeten nodig beginnen met het interview. We kiezen voor de mooie tuin van Julia en haar man Jaap om de opnames te maken. Dat betekent dan Peter en Bert een tijdje nodig hebben om alle technische instellingen goed te krijgen. Jaap en Julia wonen aan een redelijk drukke weg. Dat geluid willen we liever niet op de opnames hebben.

Julia is van na de oorlog. Zij heeft de Blauwe Schuit niet zelf meegemaakt. Toen zij geboren werd, zat haar vader in Sint Michielsgestel. Met Simon Vestdijk overigens. Pas een paar maanden na haar geboorte kon haar vader haar zien. Hendrik Werkman maakte het geboortekaartje. Henkels en zijn vrouw waren liefhebbers van de kunsten. Er kwamen, ook na de oorlog, veel kunstenaars  over de vloer. Als je dat nu hoort, lijkt het geweldig maar voor Julia was het niet altijg leuk. Al die vreemde mensen.

Julia geeft ons het antwoord op de dringende vraag. Hoe kan het dat een groep mensen teksten uitgeeft als verzetsdaad? Het is tamelijk elitair verzet. Julia vertelt dat haar vader meer deed dan dat. Hij hielp veel mensen onderduiken en als het moest sprak hij zich (met knikkende knieen) uit tegen de Duitsers. Daarover verschijnt later een artikel in het tijdschrift van de Stichting Oud Winschoten. De oorlog heeft diepe schade aangericht in het leven van Henkels en van zijn vrouw. Het verlies van Werkman, die in de laatste dagen van de oorlog nog werd doodgeschoten, heeft daar zeker een rol in gespeeld.

Als het interview voorbij is, krijgen we nog een paar andere dingen te zien. Henkels schreef gedichten, soms samen met Vestdijk. En er is een gastenboek. Gedichten van Nijhoff, Vestdijk een tekening van Werkman, een tekst van Clara Westhoff. Het maakt allemaal een diepe indruk op me.

Dit is de eerste stap. Op naar dominee Hamoen.